Татар теле дәресе. Тема: " Парлы сүзләр". Презентация белән.

Татар теле дәресенә технологик карта.

4 нче сыйныф, УМК “Перспектива”

Тема	Парлы сүзләр
Максат	Парлы сүзләрнең ясалышы, язылышы турындагы белемнәрен формалаштыру. Сүз ясалышы турындагы белемнәрен ныгыту.  Укучыларның уйлау, фикерләү сәләтен, иҗади активлыгын, дөрес язу күнекмәләрен үстерү. Үзара дуслык, ярдәмчеллек сыйфатлары, табигатькә карата сакчыл караш тәрбияләү.
Планлаштырылган нәтиҗә	Парлы сүзләрне дөрес яза , таный белүләренә ирешү
Төп төшенчәләр	Сүз,  ясалма сүз, ясагыч, төрләндергеч, кушма сүз, парлы сүз.
Предмет ара бәйләнеш	Рус теле, әйләнә-тирә дөнья
Эшне оештыру төрләре	Фронталь, индивидуаль, парлап эшләү
Дәрес тибы	Яңа белемнәр формалаштыру.
Чыганаклар : - төп - өстәмә	1.  И.Х.Мияссарова, К.Ф.Фәйзрахманова.Татар теле. Татар телендә башлангыч гомуми белем бирү мәктәбенең 4 нче сыйныфы өчен дәреслек, 2 кисәктә, Казан, “Мәгариф-Вакыт” нәшрияты, 2012, 1 нче кисәк, 48, 49 б.. 2.  И.Х.Мияссарова, К.Ф.Фәйзрахманова . Татар теле: 4 нче сыйныф: укытучы өчен методик кулланма, Казан, “Мәгариф-Вакыт” нәшрияты, 2014 1. Дидактик карточкалар

Тема : “Парлы сүзләр”.

Дәрес этаплары	Дәрес этабының максаты	Укытучы эшчәнлеге	Укучы эшчәнлеге	Универсаль уку гамәлләре (УУГ) ШУУГ –шәхескә кагылышлы универсаль уку гамәлләре РУУГ- регулятив универсаль уку гамәлләре ТБУУГ-танып белү универсаль уку гамәлләре КУУГ- коммуникатив универсаль уку гамәлләре
Оештыру. Эшкә кызыксыну тудыру. (ХАЙ ФАЙВ –тынычлану сигналын куллану)	Укытучы өчен максат: психологик уңай халәт барлыкка китерү	Балаларда яхшы кәеф, эшлисе килү халәте тудыру. - Таңнар саен хәерле көн телим, Аяз күкләр телим Җиремә.  Кояшлы көн телим бар кешегә,  Һәм иминлек телим илемә! - Шушы күтәренке кәефтә дәресебезне башлап җибәрик. Башта өй эшен тикшереп алыйк.	Шигырьне хор белән әйтү		КУУГ: классташлар  һәм укытучы белән  уку эшчәнлеген  оештыруда хезмәттәшлек итү ШУУГ: үзмаксат кую
Актуальләштерү. Яңа материалны үзләштерүгә ихтыяҗ тудыру	Укытучы өчен максат: Сүз ясалышы турында Укучылар өчен максат: сүз ясалышы турында (тамыр сүз, ясалма сүз, кушма сүз)	1. Өй эшләрен тикшерү. 2.  Матур язу күнегүе. Телеграмма килә ( кушымта)    3.  Сүзлек диктанты язу.Сорауларга җавап бирү. Слайд.4 Сүзлек диктантын яхшы яздыгыз, инде үзегезне сәяхәткә алып барсам да була.  Безнең бүген гади дәрес  кенә түгел, ә дәрес- сәяхәт. Безне сүзләр патшалыгына сәяхәт көтә.Әйдзгез киттек.  Менә чәчәкләр аланына да килеп җиттек. Бара – бара күпергә дә җиткәнбез икән. Аны чыгу өчен артык сүзне табасы була. Төркемнәрдә эш. “Артык сүзне тап”. -Адаштык бит әле балалар. Юл күрсәткечләре кирәк. -Ясалма сүзлеләр басыгыз. КОНЭРС Ә хәзер схемаларга урнаштырыгыз инде  кулыгыздагы сүзләрне. 5.. Юл билгеләү. Укытучы башта әйтә:	1.Укучылар кушма сүзләрне укыйлар. 2.Укучылар сорауларга җавап бирәләр.(Тактада чәчкә җыю) -Безнең итекче, көньяк, кулъяулык, аккош сүзләре иде. Артык сүз итекче, чөнки ул ясагыч кушымчалы, ә калганнары кушма сүзләр. Укучылар схема тезәләр.  “Ясагыч кушымчалы”, “Тамыр сүз”, “Кушма сүз” почмкларына таралалар.  Укучылар  үзләре сайлаган почмакка басалар һәм парлашып бер-берсенә фикерләрен әйтәләр.		ТБУУГ: кушма сүзләр уку РУУГ: кагыйдәләрне, күрсәтмәләрне истә тотып гамәлләр кылу КУУГ: тыңлый белү, диалог төзүдә һәм коллектив  фикер алышуда катнашу
Уку мәсьәләсен кую	Укытучы өчен максат: яңа белемнәр  кабул итүне оештыру һәм  үзләштерүгә юнәлеш бирү Укучылар өчен максат: килеп туган уку мәсьәләсен анализлау;  дәреснең темасын, максатын билгели белү	-Без юл чатында  калдык. Дөрес юлны сайлыйк әле. -Бу юлны үттекме? -Бу юлны үттекме? -Монсы безгә танышмы? - Бүгенге дәрестә нәрсә турында өйрәнәчәкбез?  -Дәрескә нинди максат куярсыз?	-Әйе. -Әйе. - Әйе. - Юк. Парлы сүзләрне тану, дөрес язу. Әйе, дә юк та. Парлы сүзләр турында. Укучылар максатны әйтәләр		ТБУУГ: танып белү мәсьәләсен мөстәкыйль ачыклау һәм максат кую РУУГ: кагыйдә, инструкуцияләрне истә тоту һәм аларга ияреп гамәлләр кылу КУУГ: коллектив  фикер алышуда катнашу
Танып-белү эшчәнлеге.  Уку мәсьәләсен чишү.	Укытучы өчен максат: аңлату. Укучылар өчен максат:  парлы сүзләрнең ясалышын ачыклау.	Слайд 9,10,11  буенча парлы сүзләрне ачыклау. -Балалар, алга таба атлыйк. (Тавыш ишетелә    ( аудиоязма тыңлау) Парлы сүзләрнең составын ачыклау. Слайд 12 буенча -Укучылар, сүзләргә игътибар итегез әле.  Парлы сүзләр ике өлештән ( компонентлардан) тора. Тирә –як сүзендә компонентлар үзара ничек бәйле? - Тагын синонимлы компонентлыларны табыйк әле. -Тагын нинди компонентлы була ала? - Әле тагын бер компонент икенчесенә аваздаш ( әби –чәби), ике компоненты да билгесез , телдә очрамый торган сүзләрдән тора торган ( чыр –чу) булырга мөмкин. Бала – чага сүзе турында . Бала сүзе аңлашыла. Элек  чага сүзе бала сүзе буларак кулланылган. Әйтик эт чагасы,  песи чагасы.	Фикерләрен әйтәләр.Дәфтәрләренә язалар.      Карточкаларда эш  интерактив тактада   Укучылар сүзләрне укыйлар сайлап  күчереп язалар. -Алар үзара синонимнар. -Үзара антоним компонентлы.		ТБУУГ:уку мәсьәләсен чишүдә логик фикерләү, төп билгеләрне  аерып алу нигезендә кагыйдә формалаштыру КУУГ: үз фикереңне тулы һәм төгәл итеп әйтә белү РУУГ:  үз эшчәнлегеңне контрольгә алу
Динамик пауза		МИКС – ФРИЗ –ГРУП .	Укучылар музыка  астында хәрәкәтләнәләр. Музыка туктагач парлашып басалар һәм бер – берсенә парлы сүзләр әйтәләр.
Яңа белемнәрне ныгыту	Укытучы өчен максат:  белемнәрне күнегүләр ярдәмендә  ныгыту мөмкинлеге булдыру Укучылар өчен максат: яңа белемнәрне дәреслек һәм тактадагы сүзләрне кулланып камилләштерү	Тест биремнәре  Слайд.	1 “Дәшмибез” уены.. Ә аннары шул сүзләрне язып кую, бер – ике бала тактада яза.		РУУГ: үзконтроль, биремнәрне үтәүнең дөреслеген тикшерү ШУУГ: күршеңә ярдәм итүдә танып белү инициативасы күрсәтү КУУГ: мәгълүмат туплауда үзара хезмәттәшлек инициативасы күрсәтү, иптәшеңнең  гамәлләрен бәяләү
Яңа белемнәрне мөстәкыйль куллану һәм тикшерү	Укытучы өчен максат: яңа белемнәрне мөстәкыйль  куллану мөмкинлеге булдыру Укучылар өчен максат: парлы сүзләр кулланып җөмләләр төзү.	Слайд.14. Паишабикә килеп чыга. “Мин сез килүгә,сезнең белемле будуыгызга бик шат”, - ди.	1.Укучылар  җөмләләр төзиләр. 2. ...башлаган әкиятне төгәллиләп нәтиҗә чыгаралар.		ШУГГ: үз мөмкинлекләреңне белү-белмәү чикләрен чамалау ТБУУГ: фикерләүдә логик чылбыр төзү РУУГ: эшләнгән эшнең сыйфатын һәм дәрәҗәсен билгеләү КУУГ: күршең белән хезмәттәшлек итү
Уку эшчәнлеген йомгаклау.	Укытучы өчен максат: дәрестәге эшчәнлекне анализлау,  белемнәрне бәяләү һәм киләчәккә перспектива билгеләү Укучылар өчен максат: үз фикереңне дәлилләү, дәрестә алган белемнәрнең әһәмиятен аңлау, аларны киләчәктә куллана белү Укытучы өчен максат: өй эшен хәбәр итү, аны башкару ысулын аңлату Укучылар өчен максат: өй эшен дөрес башкару	1. Рефлексия. - Бүгенге дәрестән үзегез өчен нинди яңалыклар алдыгыз?  Дәрес сезгә нәрсә бирде? 2. Белемнәрне  бәяләү.	Балаларның җаваплары		ШУУГ: үз уңышларың уңышсызлыкларың сәбәпләре турында фикер йөртү РУУГ: үз эшчәнлегеңне контрольгә алу

• 1 слайд

  
  
  Таңнар саен хәерле көн телим,
  
  Аяз күкләр телим Җиремә.
  
  Кояшлы көн телим бар кешегә,
  
  Һәм иминлек телим илемә!
  

• 2 слайд

  
  «Яхшылык күрәсең килсә, яхшылык ит!»
  ‒Кешеләрне һәрвакыт матур эшләрегез,игелекле гамәлләре-гез белән сөендерегез!
  

• 3 слайд

• 4 слайд

• 5 слайд

• 6 слайд

  
  Тема:
  

• 7 слайд

  Хоккей - иң кызыклы уеннарның берсе.
  Көз яфракларны сап - сары төскә буяды.
  

• 8 слайд

  Җиләк – җимеш.
  

• 9 слайд

  Җәен – кышын.
  

• 10 слайд

  
  Савыт -саба
  
  

• 11 слайд

  Парлы сүзләр составы.
  Тирә –як, әти –әни, дус – иш, көн – төн, аклы – каралы, юк – бар, шак – шок,
  әйләнә – тирә, тирә – юнь, бала- чага, мал – туар, чыр – чу, туган – тумача, малай – шалай, аң - белем.
  

• 12 слайд

  Тестлар аланы.
  Парлы сүзләрне табыгыз:
  1. а)Балачак, б)савыт – саба,
  в)аш – су, г)малай- шалай.
  2. а)Бала(чага), б)бал(корты), в)озын(борын), г)тирә(як),
  д)кечкенә( абый), е)әти(әни)
  

• 13 слайд

  
  Әкиятне дәвам ит.
  “ Сүзләр патшалыгында, тыныч кына яшәп ятканда, күңелле вакыйгалар башланган....”
  
  

• 14 слайд

  
  ИСЕМНӘРНЕҢ ЯСАЛЫШЫ
  ТАМЫР сәгать, үлән
  ЯСАЛМА
  Ясагыч кушымчалы күзлек, урманчы
  КУШМА аккош, ташбака
  ПАРЛЫ әти-әни, савыт-саба
  
  

• 15 слайд

  Өй эше:
  
  
  1. Дәреслектә:
  49 б. 75 нче күнегү.
  2. Эш дәфтәрендә:
  17 б. 35 нче күнегү.
  

• 16 слайд

  Ә бит дөнья шундый матур үзе,
  Каш җыермый гына карасаң.
  Һәрберебез өчен кояш чыга,
  Һәрберебез өчен таң ата.
  Һәрберебез зур бәхеткә лаек,
  Һәрберебез кеше, ләбаса.
  Яшәү шундый җиңел булыр иде,
  Һәркем әгәр башка берәүнең дә
  Кеше икәнлеген аңласа.
  
  Ф.Яруллин