Урок "Бейорганикалық қосылыстар" 8 сынып

Нургендирова Айжан Оразкеновна 

  Өскемен қаласы Көпбейінді  №3 мектеп-гимназиясы Химия пәні мұғалімі

Тақырыбы: Бейорганикалық қосылыстардың негізгі кластарын қайталау сабағы   8 сынып

Сабақтың түрі: Саяхат сабақ

Мақсаты:  Оқушыларды бейорганикалық қосылыстардың әр түрлі кластарына жататын заттардың құрамын, қасиеттерін салыстыра білуге, заттарды жіктеп, олардың арасындағы генетикалық байланыс туралы білімін пысықтау және  қорытындылауға үйрету.

Реактивтер мен құралдар:  Барий хлориді, күкірт қышқылы, әкті су ерітінділері,  шыны түтік, сынауықтар.

1.“Тас мүсіндер қамалы”

І – деңгей.

Төменде келтірілген пікірлердің қайсысы оксидтерді сипаттайды?

а) екі элемент, біреуі оттегі болып келетін күрделі заттар;

ә) құрамында оттегісі бар барлық заттар;

б) элемент атомдары тотыққанда түзілетін заттар

в) кез келген күрделі зат.

Жауабы: а) екі элемент, біреуі оттегі болып келетін күрделі заттар

Төменде келтірілген пікірлердің қайсысы тұздарды сипаттайды?

а) құрамында қышқыл қалдығы бар заттар;

ә) оттекті қосылыстар

б) кемінде екі элементтің атомдарынан тұратын заттар;

в) металл атомынан және қышқыл қалдығынан тұратын күрделі заттар.

Жауабы: в) металл атомынан және қышқыл қалдығынан тұратын күрделі заттар.

ІІ – деңгей.

Берілген қышқылдардың негізділігін анықтап бағдарша арқылы көрсет.

НСІ                              бірнегізді                              Н2СО3

Н3РО4                           екінегізді                              НІ

H2SO4                          үшнегізді                               HNO3   

Берілген оксидтердің формулаларын аталуымен  жұптастыр.

NO2   мыс (І) оксиді                          CuO темір (ІІІ) оксиді

NO    азот (ІҮ) оксиді                        CrO3 хлор (ҮІІ) оксиді

P2O5  хром (ҮІ) оксиді                       CI2O7  фосфор (Ү) оксиді

Cu2O азот (ІІ) оксиді                          Fe2O3  мыс (ІІ) оксиді

Жауабы:

NO₂ азот (ІV) оксиді                        CuO мыс (ІІ) оксиді

NO    азот (ІІ) оксиді                        CrO₃ хром (VІ) оксиді 

P₂O₅ фосфор (V) оксиді                   CI₂O₇  хлор (VІІ) оксиді

Cu₂O мыс (І) оксиді                           Fe₂O₃  темір (ІІІ) оксиді

ІІІ – деңгей.

Берілген теңдеуіндегі көп нүктенің орнына тиісті заттарды жазып,

 негіздердің қасиеттері туралы қорытынды жасаңдар.

1) 2KOH + …… àK2CO3 + H2O                             A. CO2

2) 2Fe(OH)3 à …… + 3H2O                                     B. H2SO4

3) 2KOH + …… à K2SO4 + H2O                             C. FeCI3

4) 3NaOH + ….. à Fe(OH)3+3NaCI                      D. Fe2O3

Жауабы:

1) 2KOH +  CO₂  à K₂CO₃ + H₂O                              

2) 2Fe(OH)₃ à  Fe₂O₃ + 3H₂O                                     

3) 2KOH +   H₂SO₄ à K₂SO₄ + H₂O                               

4) 3NaOH +  FeCI₃  à Fe(OH)₃ +3NaCI

2. “Перілер мұнарасы ”

1. Жай және күрделі заттар дегеніміз не?

2. Оксидтер қалай жіктеледі?

3. Қышқылдар қалай жіктеледі?

4. Негіздер қалай жіктеледі?

5. Тұздар дегеніміз не?

6. Химиялық теңдеу, химиялық формула  дегеніміз не?

7. Индекс және коэффициент нені білдіреді?

8. Атом, молекула дегеніміз не?

9. Сутегінің молекулалық массасы неге тең?

10. Мыс оксидінің молекулалық массасы нешеге  тең?

3. “Патша сарайының бөлмесі

І деңгей.

12 г магнийді оттегінде жаққанда 281,75 кДж  жылу бөлінеді. Реакцияның жылу эффектісін есептеңіз.

Жауабы: 1127 кДж

ІІ деңгей.

С+О₂ à СО₂ +402 кДж . Осы термохимиялық реакцияның теңдеуі бойынша 412 кДж жылу бөлінген кезде жанған көміртегінің массасын есептеңіз.

Жауабы: 12,3 кДж

ІІІ  деңгей .

СН₄ +2О₂ à СО₂+2Н₂+892 кДж. Берілген термохимиялық теңдеу бойынша  реакциядағы түзілген жылу мөлшерін және 1,6 кг метан жанған кездегі оттегінің көлемін есептеңіз.

Жауабы: 89,2 кДж және 4,48 литр оттегі.

4. «Айбалта қамалы»

І деңгей.

Nа àNаОНàNа₂SО₄

Жауабы:

   2Na + 2H₂O = 2NaOH + H₂

   2NaOH + H₂SO₄ = Na₂SO₄ + 2H₂O

ІІ деңгей. 

СàСОà СО₂ àСаСО₃ àСаСІ₂ àСаSO₄

Жауабы:

  2C + O₂ = 2CO

  2CO + O₂ = 2CO2

  CO₂+ CaO = CaCO₃

  CaCO₃ + 2HCI = CaCI₂ + H₂O

  CaCI₂ + H₂SO₄ = CaSO₄+ 2HCI

ІІІ  деңгей.

Р à Р₂ О₅ à  Н₃РО₄ à Са₃ (РО₄)₂ à СаСІ₂

5. “Алхимиктің үйшігі”

Сарайда кішкене ғана үйшікте шал тұрады. Ол адам қанының құрамынан алтын   тапқысы келеді. Үйшігіне  келген адамдардың барлығын улап, мертіктіру үшін үш түрлі ыдыс береді. Уланып қалмау үшін қай ыдыста (пробиркада) су бар екенін анықтауыңыз керек. (Тәжірибе жүзінде көрсетуге болады)

H₂SO₄ -----

Ca(OH)₂   -----

H2O -----

Жауабы: 1.Күкірт қышқылына барий хлоридін құйғанда ақ ірімшік тәрізді тұнба береді.

                2.Әк суының ерітіндісіне шыны түтікпен  үрлегенде кальций карбонатының  лайлы  ерітіндісі  түзіледі.

                3.Үшінші сынауықта су,  лакмус қағазының көмегімен бейтарап орта екеніне көз жеткізуге болады.

6. “Қара сиқыршының иелігі” 

Сарай маңында қара сиқыршы иелігі бар. Оның қаруы – найзағай. Найзағай соққысы

адамдарды  өсімдікке айналдырып жібереді.  Одан құтылудың амалы тек біреу.

Ол үшін мына жұмбақтарға жауап беріп,  реакция теңдеулерін жазу керек.

  1. Фосфор жақсаң будақтап,             2. Су бетінде безектеп,

     Ақ түтінін түзеді.                               Металл натрий жүзеді.

     Ол түтінді су сорып,                          Ең соңында жоқ болып

    Қандай қосылыс түзеді?                    Ғайып болып кетеді

                                                                  Қандай қосылыс түзеді?

Жауабы:

4Р + 5О₂ = 2P₂O₅

P₂O₅ + H₂O = 2H₃PO₄                              2Na + 2H₂O = 2NaOH + H₂

Бағалау парағы

Оқушының аты-жөні	Тас мүсіндер патшалығы	Перілер мұнарасы	Патша сарайы	Айбалта қамалы	Алхимиктің үйшігі	Қара сиқыршының иелігі	Қорытынды баға
1

 Қорытындылау. Бағалау. Үйге тапсырма:Бейорганикалық қосылыстар кластарын қайталап, бақылауға дайындалу.