Жас биолог сыныптан тыс сайыс сабақ (7 сынып)

Сабақтың тақырыбы:  «Жас биолог» сайыс сабақ

         Сабақтың мақсаты: оқушылардың білімдерін жинақтау, пәнге қызығушылығын, ізденуін, жан-жақты болуын, экологиялық білімдерін көтеруге, әрі табиғатты сүюге баулып, ұқыптылыққа тәрбиелу;

         Сабақтың түрі: интелектуалды- зияткерлік сайыс

         Сабақтың әдістері: ойын, сұрақтар, тапсырмалар;

         Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, үлестірмелі қағаздар

         Сабақтың барысы:                               

І. Ұйымдастыру.

ІІ. Негізгі бөлім:

Жүргізуші: -Армысыңдар, бүгінгі «Жас биолог» атты сайыс сабағымызға жиналған қауым! Бүгінгі біздің сайыс сабағымызға қош келдіңіздер!

     Бүгінгі сайысымызға 7 сынып оқушылары қатысып отыр.

Сайыс сабағымызды бастамас бұрын сайысқа қатысушы оқушылармен  таныстырып өтейік.

7 «А» сыныбы: ____________________________________________________________

7 «Ә» сыныбы:_____________________________________________________________

7 «Б» сыныбы:_____________________________________________________________

7 «В» сыныбы:______________________________________________________________

7 «Г» сыныбы:______________________________________________________________

7 «Ғ» сыныбы:______________________________________________________________

Сайыс шарттары:

1.Бәйге. Бұл кезеңде әр оқушыға 4 сұрақтан қойылады, әрбір дұрыс жауап 10 ұпаймен бағаланады. Әр кезеңнен соң ұпайы аз екі оқушы ойыннан шығып отырады. Ұпай тең болған жағдайда қосымша сұрақтар қойылады.

2.Терминдер. Әрбір оқушыға биология пәнінен сөздер мен ғылым салаларына  байланысты терминдер беріледі. Ол терминдерге анықтама берілуі керек. (Әрбір толық  жауапқа 10 ұпай).

3.Басқатырғыш. Бұл кезеңде оқушылар берілген әріптерден бунақденелілердің аттарын құрастырады. Сөздерінің сандарына қарай әрбір дұрыс жауап 10 ұпаймен бағаланады.

4.Ұлы тұлғалар. Бұл кезеңде биология ғылымдарының дамуына елеулі үлес қосқан ғалымдар туралы болады. Қойылған сұраққа ең бірінші болып қол көтерген  ойыншы жауап береді, берген жауап дұрыс болмаған жағдайда, қарлыластары да өз жауаптарын айтуына болады.

5.Қызық сұрақтар. Өсімдік және жануарларға байланысты қызықты сұрақтар қойылады. Дұрыс жауап 10 ұпаймен бағаланады.

Жүргізуші: Бүгінгі ойынымызға әділ баға беретін әділ қазылармен таныс болыңыздар:

1. ________________________________________________________________

2.________________________________________________________________

3_________________________________________________________________

1.Бәйге.

1.Оқушы.        

1.Вакуольдің қызметі қандай? (жасуша ішіндегі сұйықтықтың қысымын реттейді)

2.Тамырдың шығу тегіне қарай неше түрі бар? (3 негізгі, жанама, қосалқы)

3.Ұйқы ауруын тарататын шыбын? (цеце шыбыны)

4.Өрмекшітәрізділердің тыныс алу мүшесі? (демтүтік)

2.Оқушы.

1.Өсімдікке тән органоид? (пластид)

2.Тамырдың қызметі қандай? (топырақтан сіңірілген су мен минералды заттарды сабаққа өткізу).

3.Паразиттік тіршілік ететін құрттарды зерттейтін ғылым? (Гельминтология)

4. «Сиқырлап» ұйықтатуға болатын ұлу? (сегізаяқ)

3.Оқушы.

1.Хлоропласт дегеніміз не? (өсімдіктерге жасыл түс беретін пластид)

2.Сабақтың қызметі қандай? (жер асты мүшелері мен жер үсті мүшелерін жалғастырып тірек қызметін атқарады).

3.Эктопаразиттер дегеніміз не? (организмнің сыртынды тіршілік ететін паразиттер)

4.Буылтық құрттардың қан тарату жүйесі қандай? (тұйық)

4.Оқушы.

1.Хромопласт дегеніміз не? (Жеміс пен гүлдерге сары, қызыл түс беретін пластид)

2.Вегетативті мүшелерді атаңыз? (тамыр, сабақ, жапырақ)

3.Эндопаразиттер дегеніміз не? (организмнің ішінде тіршілік ететін паразит)

4.Өрмекшітәрізділердің зәр шығару мүшесі? (сатанбез, мальпигий тамырлары)

5.Оқушы.

1.Лейкопласт дегеніміз не? (өсімдікте қор жинауға қатысатын түссіз пластид)

2.Генеративті мүшелерді атаңыз? (гүл, жеміс, тұқым)

3.Буынаяқтылардың денесінің сырты немен қапталған? (хитин)

4.Алғашқы қуыстылар типі деп те аталатын құрттар? (жұмыр құрттар)

6.Оқушы.

1.Эукариоттар дегеніміз не? (ядросы бар ағзалар)

2.Аталықтың құрылысы қандай? (аталық жіпшесі және тозаңқаптан тұрады)

3.Қарапайымдылардың денесінің сыртын қаптайтын қабық? (пелликула)

4.Жемін аулау үшін құмға бас бөлігіндегі ойыстан су атқылататын ұлу? (каракатица)

7.Оқушы.

1.Прокариоттар дегеніміз не? (ядросы жоқ ағзалар)

2.Телу дегеніміз не? (бір өсімдіктің бүршігін алып, екінші өсімдікке будандастыру)

3.Гидратәріздес обелияның  дернәсілі не деп аталады? (планула)

4.Не себептен басаяқты ұлулар деп аталған? (аяғы басында орналасқандықтан)

8.Оқушы.

1.Тозаңдану дегеніміз не? (аналық ауызына аталық тозаңның келіп түсуі)

2. «Бірүйлі» дегеніміз не? (аналығы да, аталығы да бір өсімдікте орналасуы)

3.Жұмыр құрттардың сірқабығын тастауы не деп аталады? (түлеу)

4.Ұлулардың тұлғадан ерекше қатпарлы қабаты? (шапанша (мантия))

9.Оқушы.

1.Ядроның қызметі қандай? (көбею)

2. «Екіүйлі» дегеніміз не? (аналығы бір өсімідікте, аталығы екінші өсімдікте орналасуы)

3.Алғаш рет бауыр қайсы жәндіктерде пайда болды? (ұлуларда)

4.Безгек ауруын тарататын бунақдене? (маса)

10.Оқушы.

1.Жасуша қабықшасының қызметі? (жасуша сыртын қаптап, ішкі бөліктерін зақымданудан, кеуіп кетуден сақтайды)

2.Өркен дегеніміз не? (жапырағы мен бүршігі бар бұтақтанбаған жас сабақ)

3.Қан соратын сүліктің жұтқыншағында арнаулы бездерден бөлінетін сұйықтық? (гирудин)

4.Жануаларды жүйелеудегі ең жоғарғы деңгей? (жануарлар дүниесі)

11.Оқушы.

1.Өсімдік мүшелерінің сыртын қаптап, кеуіп кетуден сақтайтын ұлпа? (жабын)

2.Жылдық шеңбер сабақтың қай қабатында түзіледі? (камбий)

3.Жануарларды жүйелеудің еі кіші бірлігі (түр)

4.Тағам ретінді пайдаланылатын қосжақтаулы ұлуларды атаңыз ? (мидия, устрица, гребешок)

12.Оқушы.

1.Аналықтың құрылысы қандай? (аналық: аузы, мойны, жатын)

2.Түрін өзгерткен жапырақтарды ата? (тікен, мұртша, шырынды, қабыршақ)

3.Гермофродит ұғымын түұсіндір? (қосжынысты)

4.Бау-бақшаға зиянын тигізетін ұлу? (жүзімдік ұлуы, жалаңаш шырышты ұлу)

 2.Терминдер.

1.Микология (саңырауқұлақтарды зерттейтін ғылым)

2.Лихенология (қыналарды зерттейді)

3.Альгеология (балдырларды зерттейді)

4.Бриология (мүктерді зерттейді)

5.Гельминтология (паразит құрттарды зерттейді)

6.Энтомология (бунақденелілерді зерттейді)

7.Трохофора (көпқылтанды буылтық құрттардың дернәсілі)

8.Регенерация (зақымданған ұлпалар мен мүшелердің қайта қалпына келуі)

9.Спорангий (споралар жинақталатын орын)

10.Целом (соңғы қуыс)

3.Басқатырғыш.

Оқушылар берілген әріптерден сөздер құрауы керек. Бунақденелілердің аттары жасырылады. Әр дұрыс жауап 10 ұпаймен бағаланады.

4.Ұлы тұлғалар.

1.Еліміздің жануарлар әлемін зерттеп, «Жануартану» оқулығын жазған қазақ биолог-ғалымы кім? (Х.Д.Досмқхамедов)

2.1920-1930 жылдары өсімдіктерді зерттеп, «Өсімдіктану» оқулығын жазған қазақстандық тұңғыш биолог-ғалымдардың бірі? (Ж.М.Күдерин)

3.1899 жылы «вирус» терминін ғылымға енгізген ғалым? (М.В.Бейерник)

4.Темекі теңбілін зерттеп, 1892 жылы вирусты ашқан ғалым кім? (Д.И.Ивановский)

5.1882 жылы адамның өкпесінде туберкулез ауруын тудыратын бактерияларды анықтаған ғалым кім? (Р.Кох)

6.Ұсақ ағзаларды алғаш рет зерттеп, ашқан голландиялық ғалым кім? (А.Левенгук)

7.1870-1880 жылдары ағзаларда ауру тудыратын, тағамдарды бүлдіретін ұсақ ағзалар бар екенін тәжірибе жүзінде дәлелдеген француз ғалымы кім? (Луи Пастер)

8.Мәдени өсімдіктерді зерттеп, олардың таралу аймақтарын зерттеген кім? (Д.И.Вавилов)

9.Гектарына 165-175 центнерге дейін түсім жинаған әйгілі қазақстандық тары өсіруші кім? (Шығанақ Берсиев)

10. «Қосарлы атаутізім» беруді ұсынған ғалым кім? (К.Линней)

5.Қызықты сұрақтар.

1. Барлық әйелдер үшін мысал бола алатын белі жіңішке жәндік?(құмырсқа)

2. Керемет секіретін бұл жануардың құйрығы тепе-теңдікті сақтауға қажет, ол қандай жануар?(кенгуру)

3.Оның құйрығы жазда сұр түсті, ал қаста ақ түсті болады? (қоян)

4.Бұл алып жануардың тұмсығы құйрығынан ұзын болады? (піл)

5.Жыртқыш өсімдік (шыбынжұт)
6.Ең тез өсетін өсімдік. (Бамбук)

7.Ең ірі жемісті атаңыз (асқабақ)
8.Жапырағы түгел тікенекке айналып кеткен өсімдік (кактус)

9.Сүтқоректілердің қайсысы бір  көзін ашып ұйықтайды? (Дельфин)

10.Жылбасы болған жануар? (тышқан)         

Марапаттау.

 Қорытынды. Осы өткен ойын-сайыста биология пәнінің  әлі де қызыққа, жаңашылдыққа  толы  екенін көрсетеді.

Білімнің тұңғиығы бойлайтұғын,

Тоқысақ жалықтыра қоймайтұғын.

Ғалымдар патшасы боп, дараланып,

Биология қызыққа тоймайтұғын.

Өткен сабағымызды өлең шумағы арқылы  қорытындылау. 

Күніміз ашық болсын,

Түніміз тыныш болсын,

Ауамыз таза болсын,

Жан-жануарымыз  аман болсын.

Бәріміз аман сау болайық. Сау болыңдар!

Ш	Е	Г	М	А	С	А	Щ	С
Б	Т	І	Б	Ө	Г	О	И	О
А	А	Р	Т	К	Е	К	Ж	Н
Л	Э	А	Я	Ө	Л	Е	К	А
А	Р	Қ	А	Б	И	Т	Ф	Н
Ш	А	И	Н	Е	Л	І	К	Ы
І	Ы	Н	Д	А	Т	Ш	Ы	Б
Р	Б	І	Т	Л	Ұ	А	Қ	А
К	Е	Й	Е	А	Т	К	С	Ю
Қ	Ұ	М	Ы	Т	Ы	Ө	Р	Д
Ш	С	К	Е	Л	Е	Б	Ы	Ә
А	Н	Ш	А	Р	Қ	Ұ	М	У
С	А	Я	Қ	П	К	Б	Т	І

Краткое описание документа:

Сабақтың тақырыбы:  «Жас биолог» сайыс сабақ

         Сабақтың мақсаты: оқушылардың білімдерін жинақтау, пәнге қызығушылығын, ізденуін, жан-жақты болуын, экологиялық білімдерін көтеруге, әрі табиғатты сүюге баулып, ұқыптылыққа тәрбиелу;

         Сабақтың түрі: интелектуалды- зияткерлік сайыс

         Сабақтың әдістері: ойын, сұрақтар, тапсырмалар;

Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, үлестірмелі қағаздар

         Сабақтың барысы:                                 

І. Ұйымдастыру.

ІІ. Негізгі бөлім:

Жүргізуші: -Армысыңдар, бүгінгі «Жас биолог» атты сайыс сабағымызға жиналған қауым! Бүгінгі біздің сайыс сабағымызға қош келдіңіздер!

     Бүгінгі сайысымызға 7 сынып оқушылары қатысып отыр.

Сайыс сабағымызды бастамас бұрын сайысқа қатысушы оқушылармен  таныстырып өтейік.