"Білім мен парасат" зияткерлік сайыс 5-9 сынып

Бекітемін:

Мектеп директоры:                         Б.Р.Мақұлбеков

Тексерген:

МДОІЖО:                                          М.Т.Оразымбетова

(зияткерлік сайыс)

    Өткізген: Тарих пәнінің мұғалімі  Өмірхан Самал Ермекқызы

2016-2017 оқу жылы

Тақырыбы: «Білім мен парасат»

Мақсаты:

1.     Оқушылардың білімдерін тексере отырып, жауапкершілікті арттыру, алдына мақсат қоя білуге баулу.

2.      Оқушылардың ойлау, тыңдау, сөйлеу мәдениетін дамыту, сөздік қорларын молайту.

3.     Конституцияны, құқықтық нормативтік актілерді орындай, құрметтей білуге үйрету, адамгершілікке, елжандылыққа тәрбиелеу.

Көрнекілігі: ҚР Конституциясы, карта, нақыл сөздер

 Сабақтың түрі: Зияткерлік ойын.

Пәнаралық байланыс: Қазақстан тарихы, құқық, география

Сабақтыңбарысы: Ұйымдастыру
а) Оқушыларды екі топқа бөлу
1-топ «Әділет», 2-топ «Ақиқат»
ә) Әділқазылар алқасын сайлау
б) Сайыстың мақсаты мен мазмұнын таныстыру

Кіріспе.

Қазақстан дербес тәуелсіз мемлекет болды.

      Біздің бүгінгі сайысымыздың тақырыбы: «Білім мен парасат» деп аталуының себебі, өйткені біз демократиялық жолда дамып келе жатқан ҚР азаматтарымыз. Біздің Конституцияның І бабында ҚР өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырды, оның ең қымбат қазынасы – адам және оның өмірі, құқығы мен бостандықтары.
     Сондықтан білімді болу  заман талабы. «Білім мен парасат» айдарымен ұйымдастырылып отырған зияткерлік сайысымызға қош келдіңіздер!

Р/с	Әділет тобы	Р/с	Ақиқат тобы
1	Самал (топ басшысы)	1	Айсана (топ басшысы)
2	Назерке	2	Әнел
3	Ажар	3	Гүлназ
4	Айшагүл	4	Жанар
5	Шолпан	5	Жанерке
6	Елдос	6	Аяулым
7	Әдемі	7	Сабина

Осы сайыста әділ баға беретін әділ-қазылармен таныс болыңыздар

1. Оразымбетова Меруерт Тәліпқызы-МДОІЖО

2. Қабылова Бақыт Ахметкерімқызы-математика пәнінің мұғалімі

3. Мұратбек Сауле-биология пәнінің мұғалімі

 Сайыстың жоспары:
1. Таныстыру (топ аты, ұранымен таныстыру)
2. Тікелей сұрақ (әр топқа 10 сұрақ қойылады) Әрбір дұрыс жауап бір ұпаймен есептеледі)
3. «Ой жалғау» (мақалдың жалғасын табу)
4. «Адасқан әріптерді орналастыр» (термин сөздер)
5. Суретті баптар (әр топқа мақалдар беріледі, мағынасын қарап, Конституция бойынша баптарға келтіріп, оқушылар сонны айтып

      береді)
      6. Ребус (үй тапсырмасы)

7.«Ой талқы» Берілген сұраққа әр топ ой-тұжырымдарын білдіреді (уақыт 3 минут)

8. Сен білесің бе? (10 мағлұмат оқушылар дайындап келеді)

7. Қорытынды (әділ қазы алқасының қорытындысы)
І.бөлім «Таныстыру»
(Әр топ атын, топ ұранын таныстырады. Жоғарғы ұпай 5ұпай)
«Әділет» тобы
Ұраны:
Әділет таныту мақсатымыз,
Біліммен шықсын тек жақсы атымыз.

«Ақиқат» тобы
Ұраны:
Ақиқаттан шығады ұранымыз
Мектептің көкке ұшар қыранымыз.

Мұғалім: «Адам байлығының ішіндегі ең тамашасы - білім», - деген екен шығыс ғұламасы Әбу - Райхан әл Бируни.

ІІ. бөлім «Тікелей сұрақ»
(әр топқа география,тарих.құқыққа қатысты 10 сұрақ  қойылады. Әрбір дұрыс жауап бір ұпаймен есептеледі)
«Әділет» тобының сұрақтары:
1. Тарихтың атасы кім? (Геродот)
2. Егемендік алғаннан кейін ҚР-да Конституция қанша рет қабылданды? (2-рет 1993 жылы 28-қаңтар, 1995 жылы 30-тамыз)
3. «Диуани лұғат ат түрік» кітабының авторы кім?/Махмуд Қашқари/
4. ҚР Мемлекеттік Туының авторы кім? /Шәкен Ниязбеков/
5. Мемлекеттің Ата Заңы /Конституция/
6. Тәуелсіздік күні /16 желтоқсан/
7. Қазақстан жер көлемі жағынан әлемде нешінші орын алады? /9/
8. Жүз жылдық соғыс қай мемлекеттер арасында болды /Англия мен Франция/
9. Африкадағы ең ұзын өзен? (Ніл өзені)
10. Аспан денелерінің ішінде Ай үлкен бе, Жер үлкен бе? /Жер/

«Ақиқат» тобының сұрақтары:
1. ҚР тәуелсіздігін қашан қабылдады? (1991жылы 16-желтоқсан)
2. ҚР-ның төл теңгесі қашан қолданысқа енгізілді? (1993 жылы 15-қараша)
3. Ұлы Отан соғысы қашан болды? /1941 - 1945/
4. «Жеті жарғыны» қабылдаған қазақ ханы кім? (Тәуке хан)
5. Жердің су қабатын қалай атайды? /гидросфера/
6. Дүние жүзіндегі ең үлкен мұхит /Тынық/
7. Сайрам қаласының қытай жылнамаларында атауы /Испиджаб/
8. Түрік қағанаты қай жылы екіге бөлінді?/603 жылы/
9. Түркілердің көне жазуы( Руна жазуы) 
10. Дүниежүзінде қанша мұхит бар? (4)

ІІІ бөлім «Ой жалғау» (мақалдардың жалғасын табу)
«Әділет» тобына
1. Заңның құрығы ... (бәрінен ұзын)
2. Туған жердей жер болмас ... (Туған елдей ел болмас)
3. Ақырын жүріп... (анық бас)
4. Асыл тастан ... (өнер жастан)
5. Тура биде ... (туған жоқ)

6.Ел қадірін жүрген біледі... (Жер қадірін жүрген біледі)

7.Туған жердің күні де ыстық... (түні де ыстық)

8.Отанды сүю... (отбасынан басталады)

9. Өтірік сөз... (өрге баспас)

10. Тау мен тасты су бұзар... (адамзатты сөз бұзар)

«Ақиқат» тобына
1. Ұрлық түбі ... (қорлық)
2. Жазасын тартпайтын ... (жамандық жоқ)
3. Әдепті бала ... (арлы бала)
4. Тәрбие ... (отбасынан басталады)
5. Әділістің ... (арты игі)

6.Тоқсан ауыз сөздің ...(тобықтай түйіні)

7.Тіл тас жарады... (тас жармаса бас жарады)

8. Артық сөйлеғ кем сөйле...(таразылап тең сөйле)

9.Бөтен жердің гүлінен...(туған жердің тікені артық)

10. Ел болам десең... (бесіңігді түзе)

ІҮ. бөлім «Адасқан әріптерді орналастыр» (термин сөздер)
«Әділет» тобына
1. ФАЕРРОГСИД – жердің су қабаты
2. АТКРДЕИЯМО – халық еркі немесе билігі
3. ЕНТЕЗПРИДЕ – мемлекет басшысы

4. СУИЯЦТТКНОИ-Ата заң

5. ЛРЬИЕСОАТТ- Орта ғасырдағы зерттеуші

«Ақиқат» тобына
1. ҚТАҚАСНЗА- Өзіміздің мемлекетіміз
2. ФТРМАОАСЕ – Ауа қабаты
3. РПАЕЛМАНТ – заң шығарушы орган

4. ТАҒРСНЫҚЫ – Оңтүстікте шектесетін мемлекет

5. СФНЭЕТОРА – географияны зерттеген

Ү. Бөлім Баптар сөйлейді.
(әр топқа мақал беріледі, мағынасын қарап, Конституция бойынша баптарға келтіріп, оқушылар соны суреттеп көрсету керек)
«Әділет» тобына
1. «Еңбектің көзін тапқан, 
Байлықтың көзін табады» Ы. Алтынсарин (26 бап, 4-тармағы)

     2.Қына тасқа бітеді,
      Білім басқа бітеді.

3. Адам елінде көгерер,

    Қоға көлінде көгерер. /мақал-мәтел/

«Ақиқат» тобына
1.«Халық пен халықты, адам мен адамды теңестіретін нәрсе - білім»

 М. Әуезов (30-бап)

2. Басшысы жоқ ел жетім,

Балығы жоқ көл жетім. /мақал -мәтел/

3.Тіл тас жарады-тас жармаса бас жарады /мақал-мәтел/

ҮІ. Ребус (үй тапсырмасы)

ҮІ. бөлім «Ой талқы»
(Берілген сұраққа әр топ ой-тұжырымдарын білдіреді, уақыт 3 минут)

«Әділет» тобына
Тақырыбы: Жастарды қылмысқа итермелейтін не?

«Ақиқат» тобына
Тақырыбы: Жастар арасындағы қылмысқа жол бермеу үшін не істеу керек?

ҮІІІ. Сен білесің бе? (оқушылар өздері дайындап келеді 10 әлемдегі қызықтар)

ҮІІ. Бөлім Қорытынды
(әділ қазы алқасының қорытындысы, жеңімпаз топты марапаттау)

Құрметті ұстаздар мен оқушылар!
Біз бүгінгі «Білім мен парасат» атты сайысымызды қорытындылай келе, сіздердің келешекте өз білімдеріңізді шыңдай, рухани жан дүниеңізді байыта отырып, өз құқықтарыңызды жете меңгеріп, еліміздің жақсы азаматы болуларыңызға сенім артамыз.
«Тәртіпсіз ел болмайды, тәртіпке бас иген құл болмайды» (Б. Момышұлы) дей келе қашанда Ата-заңымызды қорғауға, бекітілген тәртіпке бағынуға, өз құқықтарыңызды орынды пайдалана білуге, білімді болуға  шақыра отырып, бүгінгі сабағымызды аяқтаймыз. Бұл сайыс сайыста жеңілсеңіздерде,өмірдің көптеген сынағынан сүрінбей өтетін, өрелі де,мықты азаматтар мен азаматша болуларыңызға тілектеспін.
Сіздерге әрқашанда сәттілік тілейміз!

Мұғалімнің топтардың үй тапсырмасын тексеру сәті

Білім мен парасат зияткерлік сайысына қатысқан Әділет тобы мен Ақиқат тобының қатысушылары

Ақиқат тобының жеңіске жеткен сәті

Әділ-қазы алқаларының бағалау сәті