Сыныбы:
10 «а»
Сабақтың
тақырыбы:
Әлемнің ақпараттық бейнесі, ақпараттық жүйелер және ресурстар
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Оқушылардың ақпарат туралы түсінігін қалыптастыру, сипаты мен
қабылдау тәсілдері бойынша әр түрлі ақпарат түрлерімен таныстыру;
Тәрбиелік: Оқушыларды ұқыптылыққа, жүйелікке тәрбиелеу.
Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін, логикасын, мәдениеттілігін дамыту.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ.
Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар: Компьютер, интерактивті тақта
Сабақтың өту
барысы:
1. Ұйымдастыру кезеңі.
2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.
1.
Түсініктерін сұрау
- Жалпы техникалық
қауіпсіздікті сақтау ережелеріне қойылатын қандай талаптар бар?
- Компьютерлік сыныпқа
кірер алдында қандай талаптар қойылады?
- Компьютермен жұмыс
істер алдындығы қойлатын талаптарды ата.
- Компьютермен жұмыс
істеу барысында қандай талаптар қойылады?
- Компьютермен жүмыс
аяқтағаннан кейінгі қойылатын талаптар.
- Электр тоғымен
зақымданғанда қандай алғашқы көмек көрсету тәсілдері бар?
- Көз талғанда қандай
жаттығулар жасалынады?
2.
Ережені орындау
3.
Жаңа сабақ
А) тақырыпты түсіндіру
Б) дәптермен жұмыс
Жаңа түсініктер:
“Ақпарат” сөзі латынның түсіндіру, баяндау, мәлімет деген ұғымдарды білдіретін
informatio сөзінен шыққан. Қазіргі кезде ақпарат күнделікті тұрмысқа, ғылымның
әр түрлі философия, экономика физика, математика, информатика т. б салаларында
кеңінен енді. Ақпаратты біз жазбаша немесе ауызша, тіпті қимыл - қозғалыс
түрінде бере аламыз. “Ақпарат ” деген сөз белгілі бір хабардың, жаңалықтардың
өткен оқиғалардың мазмұнын білдіреді. Тірі организмнің құрылысын зерттеу де
бізге көп ақпарат береді.
Ақпарат материалымен және энергиямен қатар бізді қоршаған ортаның құрамды
бөліктерінің бірі болып саналады.
Ақпарат түрлері
Барлық ақпараттарды төмендегідей бөлуге болады: қоғамдық саясаттық -
әлеуметтік - экономикалық, ғылыми - техникалық, химия - биологиялық,
физиологиялық т. б. Мұнымен қатар ақпарат өзінің сипаты бойынша:
1. статистикалық (тұрақты) немесе динамикалық (айнымалы);
2. алғашқы (кірістік), туынды (аралық) немесе шығыстық;
3. басқарушы және мәлімет беруші;
4. объективті және субъективті болуы мүмкін.
Ақпарат қасиеттеріне мыналарды жатқызуға болады: толықтық, сенімділік
(анықтық), бағалылық, маңыздылық (актуалдық), айқындылық, қысқалық, нанымдылық.
ХХІ ғасыр – бұл ақпараттық қоғам дәуірі,
технологиялық мәдениет дәуірі .
Біріккен ұлттар
ұйымының шешімімен «ХХІ ғасыр –ақпараттандыру ғасыры »
деп аталады. Қазақстан Республикасы да ғылыми –
техникалық прогрестің негізгі белгісі –
қоғамды ақпараттандыру болатын жаңа кезеңіне енді.Ақпараттық қоғамның
негізгі талабы —ақпараттық білім негіздерін беру, логикалық — құрылымдық
ойлау қабілеттерін дамыту, ақпараттық технологияны өзіндік даму мен оны іске
асыру құралы ретінде пайдалану дағдыларын қалыптастырып, ақпараттық қоғамға
бейімделу.
Адам ақпаратты сезу, көру арқылы қабылдайды. Адам радиодан, теледидардан,
газет - журналдан ақпараттарды сезім мүшелері арқылы қабылдайды. Адам
қабылдайтын ақпарат таңбалы, бейнелі болып бөлінеді.
Бейнелік ақпарат деп - табиғат көріністерін, кескіндерді, дәм, иіс, сезу
мүшелері арқылы қабылданған ақпараттарды айтады.
Таңбалы ақпаратқа сөйлеу, жазу түрінде алынған ақпараттар жатады. Ауызекі тіл
де таңбалы ақпаратқа жатады. Себебі, әр түрлі таңбалардан тұрады, бірақ олар
дыбыстық таңбалар - феномендер деп аталады. Таңба түрінде қатынасуды қатынас
тілі деп атайды. Табиғи қатынас тіліне: қазақ, орыс, ағылшын тілдері жатады.
Жасанды тілдерге математика, физика, компьютермен қатынасу тілдері жатады. Әр
тілдің өз алфавиті бар. Сандарды көрсететін алфавиттер: екілік, сегіздік,
ондық, оналтылық болады.
Ақпараттық жүйе – объектіні басқаруға қажетті ақпаратты беру мен
жаңарту, сақтау, жинақтау жүйесі.
Ақпараттық жүйе компоненттері:
1. аппараттық құралдар: ЭЕМ және құрама бөліктер (процестер, мониторлар,
терминалдар, периферийлік құрылғылар, дисководтар, принтерлер, контроллерлар,
кабелдер, байланыс линиялары) және т.б.;
2. программалық қамтамамыз етуге: алынған программалар, негізгі, объектілі,
жүктелетін модулдер, операциялық жүйелер және жүйелік программалар
(компиляторлар, құрастырушылар және басқалар), утилиттер, диагностикалық
программалар;
3. мәліметтер – магниттік тасымалдаушылардағы тұрақты және уақытша
сақталатындар, баспа архивтері, жүйелік журналдар және т.б.;
4. персонал – қызмет етуші персонал және қолданушылар.
Ақпаратты жүйелерді қорғаудың мақсаты (ақпаратты өңдеу жүйесі) – қауіп-қатерге
қарсы әрекеттер:
1. өңделген ақпараттың жасырын бұзылу қатері;
2. өңделген ақпараттың бүтіндігінің бұзылу қатері;
3. жүйенің жұмыс істеуінің бұзылу қатері.
Ақпараттарды қорғаудың негізгі түсініктері
Ақпараттар, оны қорғаудың тапсырмалары тұрғысынан, жеке тұлғалар, бұйымдар,
фактілер, оқиғалар, құбылыстар және үрдістер туралы, олардың көрініс беруінің
формасына қарамай, берілетін мәліметтер. Көрініс беруінің формасына қарай
ақпарат сөздік, телекоммуникациялық және құжатталған болып бөлінеді
Сөздік ақпарат арнайы орындардағы әңгімелесуде, байланыс жүйесіндегі
жұмыстарда, дыбыс күшейтуде және дыбыстарды қайта жаңғыртуда пайда болады.
Телекоммуникациялақ ақпарат ақпараттарды өңдейтін және сақтайтын техникалық
құралдарда, сол сияқты байланыс арналарындағы олардың берілуі кезінде айналымда
болады. Құжатталған ақпараттарға, немесе құжаттарға негізгі көздері көрсетілген
материалдық тасушылар түріндегі ақпараттар жатады.
Ақпараттық үрдістерге ақпараттарды жинақтау, өңдеу, қорландыру, сақтау, іздеу
және тарату үрдістерін жатқызады.
Ақпараттық жүйе деп ақпараттық үрдістерді жүзеге асырушы құжаттардың, құжаттар
топтамасының және ақпараттық технологиялардың реттелген жиынтығын атайды.
Ақпараттық ресурстар дегеніміз жеке түрде немесе ақпараттық жүйе құрамында
болатын құжаттар мен құжаттар топтамасы.
Азаматтардың, ұйымдардың, қоғам мен мемлекеттің ақпараттық сұраныстарын
қанағаттандыру үшін жасалынған тиімді жағдайлар үрдісін тұтасымен алғанда
ақпараттандыру деп атайды.
Ақпаратты ашық және пайдаланылуыуы шектелген деп бөледі.
Сабақты
бекіту сұрақтары:
1. Ақпарат
деген сөзге қандай мағына бересіңдер?
2. Адам ақпараттың қандай түрлерін қабылдай алады?
3. Адам ақпаратты қалай және қайда сақтайды?
4. Адам ақпаратты өңдеуіне мысал келтір?
5. Адам ақпаратты қалай сақтайды?
Үйге тапсырма: оқу, түсінік айту
Бағалау
