Оқушының таным белсенділігін арттыру

Батыс Қазақстан облысы

Орал қаласы

№44 мектеп –гимназиясының математика пәнінің мұғалімі

Темирханова А.М.

Баяндама

Тақырыбы:  Оқушының таным  белсенділігін арттыру

Математиканы оқыту барысында оқушылардың қай тақырыпты меңгеруге қиналатындығын анықтаудың маңызы  өте зор. Оқушы қандай да бір тақырыпты өз дәрежесінде меңгере алмаса, соның салдарынан келесі өтілетін материалды түсінбей қалуы мүмкін, осыған орай бағдарламадағы тақырыптардың әр қайсысын оқушының қалай меңгергенін тексеру және бақылау керек. Сондықтан білім тексерудің мынандай түрлерін пайдаланамын.

1.Үйретушілік – бұрын меңгерген материалдар мен игенрген іскерліктің басын қосып жинақтайтын жаттығулар мен есептер жүйесі арқылы жүзеге арттыру.

2.Диагностикалық – білімдегі жетістіктер мен кемшіліктерді дер кезінде анықтауға, соның нәтижесінде тапсырмаларға түзету енгіздім.

3.Бақылушылық – оқушылардың білімінің дәрежесін, олардың ойлау қызметініңғ даму деңгейін анықтауға, танымдық әрекеттерінің тәсілдерін зерттеуге мүмкіндік берді.

4.Болжаушылық – оқу материалының қалыптасқан келесі бөлігін меңгеруге жеткілікті, немесе жеткіліксіздігі анықталады және оқулықтарды жоюға мүмкіндік береді.

5.Өркендетушілік – оқушылардың шығармашылық қабілеті мен әрекеттерін жандандыруды көздейді. Тексеру кезінде оқушылар ойлауға, сөйлеуге оқығандарын қайталап айтуға, ізденуге өздігінен ұмтылады.

6.Бағалаушылық – оқушының оқыту мақсатының орындалу деңгейін анықтауға, тексеру арқылы оқушылардың біліміндегі кемшіліктердің, қателіктердің бетін ашуға көмектеседі және оларды жою үшін қай бағытта жұмыс істеу керек екендігін білемін.

Тақырыпты өтуге бөлінген уақыт ішінде барлық оқушылардың білімін тексеру мүмкін емес, сондықтан жазбаша жұмыс орындатам. Жазбаша білім тексеруге мынадай тәсілдер қолданамын.

1.Ауызша тексеру.

2.Математикалық диктант.

3.Өзіндік жұмыс.

4.Бақылау жұмыстар.

5.Перфокарта топтамалар материалдармен жұмыс.

6.Практикалық жұмыстары.

7.Тест.

Пәнаралық байланыс өзінің мәні жағынан көпмағыналы педагогикалық табиғаты бар проблема. Қазіргі білім беруді ізгілендіру және демократияландыру кезінде, пәнаралық байланыстың алатын ролі орасан зор. Осы орайда математиканы оқыту барысында пәнаралық байланысты жүйелі түрде оқыту оқушы білімінің сапалық жақтарын жақсартатын іс-тәжірибеміз көрсетіп отыр. өйткені, пәнаралық байланыстың басты міндеті, оқушының бір пәннен меңгерген білімін екінші жақын пәндерге орынды қолдана білу, соған ойлау, салыстыру арқылы өзбетінше жете білу. Мысалы 6-сыныпта «Диаграмма» тақырыбын өткенде, сабақта география және қазіргі экономикамен байланыстырып өттім.

8-сыныпта «Бүгін көрсеткішті дәреже және оның қасиеттері» тақырыбын өткенде химия және физика пәнімен байланыстырып өттім. Кейбір сабақтарды өткенде өмірмен тығыз байланыстыруға болады. Күнделікті өмірде қолданып ұстап, көріп жүрген заттарды мысалға келтіре отырып түсіндіру өте тиімді.

Мысалы: 7-сыныпта «Параллель түзулер» тақырыбынөткенде, мына заттармен тығыз байланыстырып өткіздім, «Киіз үй мектебі» онда керегелердің таяқшалары параллель екендігін түсіндірдім. Сондықтан қырлары бір-біріне параллель, тұрып жатқан бөлмеміздің қырларының параллель екендігі т.б. көптеген  мысалдар келтіре отырып түсіндірдім. Осы тақырыптың қазақ ұлт дәстүріне байланысты екенін айтып өттім. 8-сынып геометриясындағы «Фигураларды түрлендіру» деген тақырыпта симметрияның нүктеге және түзуге қараған түрлерін табиғаттағы, құбылыстағы, өндірістегі мысалдары келтірілген. Бұған қосымша халқымыздың күнделікті пайдаланып жүрген үй мүліктерінің ішінен симметрияның мысалдарын табуға тапсырмалар бердім. Балалар «Тұрмыстағы симметрия» атты альбом жасады. Егер шаңырақтың төбесінен табанына перпендикуляр түсірсек, ол шеңбердің ортасын анықтайды және нүктеге қарағанда симметрияның мчсалы болады. Керегелері, яғни әрбір қанаты бірнеше паралелограмның жиынынан тұрады, әдетте киіз үйдің есігі екі жарты есіктен тұрады. Егер дабылған күйінде қарасақ, екі жарты есіктің қосылған жерін түзі ретінде екендігін көреміз. Осылай үй тұрмыс мүліктерінен, әшекейлерден түрлі-түрлі симметрия табуға болады. Халқымыздың әр түрлі даналықтарын алгебра сабағында қолдануға боады. Мысалы «Арифметикалық прогрессия» тақырыбында жыл қайырумен ұштастыруға болады.

Ұрпақтан ұрпаққа беріліп келе жатқан қазақ халқының ауызша есептері ауыз әдебиетінің бір жанары болып табылады. Ауызша есептерді шешу оқушылардың ой-қабілетін дамытып, логикалық талдау жүйесін қалыптастыруға септігін тигізді.