План урока "Қазақстан-майдан арсеналы"

9-сынып

Сабақтың тақырыбы: «Қазақстан - майдан арсеналы»

Сабақтың мақсаты: 1. Ұлы Отан соғысы жылдарында Қазақстанның неміс фашизімін жеңуге және КСРО экономикасының дамуына қосқын үлесі туралы білімдерін қалыптастыруға жағдай туғызу.

2. Қазақстанның  Ұлы Отан соғысындағы Ұлы жеңіске қосқан үлесін көрсете білу, өздігінен ой қорыта білу дағдыларын қалыптастыру.

3. Оқушыларды отансүйгіштікке, еңбекқорлыққа, төзімділікке тәрбиелей отырып, еліміздің экономикасы мен әл-ауқатының өсіп-өркендеуіне өз үлестерін қосуға баулу.

Сабақтың барысы:

Ұйымдастыру кезеңі: Бір-біріңе қарап – «Біздің бәріміздің бірге болңанымыз қандай тамаша» - деңдер.

Үй тапсырмасын тексеру:

Үй тапсырмасы деңгейлік сұрақтар арқылы тексеріледі.

1)      Гитлерлік «Барбаросса» жоспарының мәні неде?

2)      Кеңес Одағының батыры атағын екі мәрте алған қазақстандық ұшқыштар кімдер?

3)      Түркістан легиогы  туралы не білесің?

4)      Бауыржан Момышұлы соғыста қандай әскери бөлімшені басқарды?

5)      Соғыс жылдары партизандық қозғалысқа қатысқан қазақстандықтардың жалпы саны

6)      Қазақстанда жасақталған қандай әскери құрамалар мен жасақтарды білесің?

7)      Ұлы Отан соғысы қашан басталды?

8)      316-атқыштар дивизиясын кім басқарды?

9)      1996 жылы Бақтыораз Бейсекбаевқа Ресей Федерациясының Батыры атағы қандай ерлігі үшін берілді?

10)  Екінші Дүниежүзілік соғыста Германияға қандай елдер одақтас болды?

11)  Неше қазақстандық Кеңес Одағының Батыры деген атаққа ие болды, оның нешеуі қазақ?

12)  «Сталинградтық» дивизия атағы қандай әскери құрамаға берілді?

Ой қозғау:

«Ассоциация»: экономика, эвакуация, арсенал

Мотивация: сабақтың тақырыбы мен мақсаттарын анықтау.

Аталған ассоциацияларды негізге ала отырып, сабақтың не туралы болатынын анықтаңдар. Бұл тақырып бойынша біз нені біле аламыз? Осы туралы білім бүгінгі күні несімен маңызды деп ойлайсыңдар?

1. Топтардағы жұмыс

- оқулық мәтінін пайдалана отырып сұлба жасайды

1-топ – Қазақстанға КСРО-ның батыс аудандарынан эвакуацияланған өнеркәсіптік кәсіпорындарды қабылдап орналастыру.

- Қазақстан экономикасының соғыс жағдайына бейімделіп қайта құрылуы.

- Сібір мен Қазақстан экономикасының маңызының артуы

- Жаудың қолына түсуі мүмкін болған өнеркәсіптік кәсіпорындарды эвакуациялау.

- Эвакуацияланды:

300 ірі кәсіпорын, 22 ғылыми мекеме, 31 ЖОО;

- Қалпына келтіріліп, іске қосылды:

460 зауыт, фабрика, кеніштер, шахталар мен жеке өндірістер;

- Алғашқы 1,5 жылда іске қосылды:

25 кеніш пен шахта,  түсті және қара металлургиының 11 байыту фабрикасы , 19 жаңа көмір шахтасы, 4 жаңа мұнай кәсіпшілігі және Гурьевте мұнай өңдейтін зауыт;

-Ақтөбеде салынып жатқан ферроқорытпалар зауыты Запорожье ферроқорытпалар зауытының құрал-жабдықтарын алды;

-Көмірлі Қарағанды өзінің техникалық кешенін Донецкілік Пархоменко атындағы шахтаның жабдықтарымен толықтырды;

-Алматыдағы автожөндеу зауытының аяқталмаған құрлысы Луганск ауыр машина жасау зауытының цехтары орналасқан базаға айналды ;

-Республиканың оңтүстігіндегі тамақ өнеркәсібінің жаңа құрылыстары Украинаның 14 қант зауытының құрал-жабдықтарын алды;

-Балқаш мыс қорыту кешенінің қуаты Владимир облысындағы Кольчугин қаласының түсті прокат зауытының құрал-жабдықтарын алды;

-Түсті металл жіне отын- энергетика өнеркәсібінің жаңа кәсіпорындары салына бастады;

-Соғыстың алғашқы жылдарында батыс аудандардан 532,5мың адам, 50мың мамнданған жұмысшылар мен2 мыңдай Донбастың шахта құрылысшылары келіп қоныстанды;

- 1941 – 1945 жылдарыжалпы кқлемі 3,317 мың шарша метр тұрғын үйлер пайдалануға берілді;

- 149 балалар үйі мен Мәскеудің 16 мектеп –интернаты эвакуацияланды;

2-топ  – Қазақстан – майдан арсеналы .

1941 – 1945 жылдары Қазақстан КСРО-дағы:

-Қорғасынның 85%-ын;

-Полиметалл рудаларының 80%-ын;

-Молибден мен марганец рудаларының 60%-ын;

-Висмуттың 65%-ға жуығын өндірді

-Соғыс кезінде он оқтың тоғызы Қазақстанда өндірілген қорғасыннанқұйылды.

-Соғыс қызып тұрған кезде республика қара металлургиясының «тұңғышы» -  Ақтөбе ферроқорытпалар зауыты іске қосылды.

-Донбасты фашистер басып алғанда Қарағанды көмір кеніші соғысқа қажетті отынның 65%-ын өндірді. Қарағанды шахтерлері төрт жыл ішінде 34 млн тонна көмір қазды.

-Мұнай өндіру 40%-ға өсті. Төрт жаңа мұнай кәсіпшілігі ашылды.  Атырауда мұнай айыратын зауыт салынды. Соғыстың төрт жылында майданға 887,9 мың тонна мұнай жөнелтілді.

Ер азаматтары майданға алынып, бар ауыртпалық егде адамдардың, әйелдер мен балалардың мойнына түсті.

Тары өсірудің шебері Шығанақ Берсиев (әр гектардан 202 центнер), атақты күрішшілер Ы. Жақаев, Ким Ман Сам, дәнді дақылдардан мол өнім алғандарМ. Сатыбалдина, А. Дацкова, Н. Алпысбаевалар ерен еңбектерімен көзге түсті.

Қазақстан еңбекшілері өздерінің жеке қаражатынан майдан қорына 4,7 млн сом ақша, 2 млн дана жылы киім, 1600 вагон сыйлық жөнелтті.

Қару-жарақ, көлік, киім-кешек, азық-түлікті майданға жылдам жеткізу мақсатында қысқа мерзімде Қандыағаш – Орск, Жамбыл – Шолақтау, Талдықорған – Текелі теміржол желілері тартылды.

Қорытынды:

 

Бекіту.

Тарихи диктант

1-топ

Соғыс жылдары Қазақстанның ............................. елге соғысқа дейінгі соңғы ..................... өндірілген өнімнен артық өнім тапсырды. Сөйтіп ...............  1941 – 1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысында КСРО-ның аса ірі ..................................... айналды.Соғыстың соңғы жылдарында Қазақстан Республикасы ......................................... зардап шеккен ............... мен ..................... қамқорлыққа алды. Еңбек тәртібі ....................., жұмыс күні....................., мамандардың .................... шектелді, ...... сағаттық .....күндік жұмыс ................... енгізіліп, ................................ жойылды.

2-топ

Балқаш .................... кешенінің қуаты Владимир облысындағы ....................................түсті прокат зауытының .................................. меңгеріп, оны іске қосқаннан соң елеулі түрде.............. Майданға жақын .......................................... амалсыз ............................... көптеген қиындықтар әкелді. Соғыс басталған кезде олардан ................................. құрылды. Қазақстан соғыс жылдары .....................   ........................... дайындаудың орталығы болды. Қазақстанның....................., МТС-тері мен .................. майдан қажетіне ................ трактор, ................ жылқы жіберді.

Терминдік жұмыс:

Ресурс – қор, елдің сарқылмас қоры.

Эвакуация – көшіру, соғыс жағдайында кәсіпорындарды тылға көшіру.

Арсенал – қару-жарақ, оқ-дәрі қоймасы.

Бағалау: Әр топ басшысы бағалау парағы бойынша топ мүшелерін бағалайды.

Кері байланыс: Маған сабақ ұнады; Мен шаршадым; Мен зерігіп кеттім;

Үй тапсырмасы: §27-28, 174 – 181 беттер. «Тыл еңбеккерлерін біріктіріп, оларды жігерлендірген қандай күш? (мүмкіндігінше тыл еңбеккерлерінен – аталар мен апалардан сұхбатт алу).

Тарихи диктант

1-топ

Соғыс жылдары Қазақстанның ............................. елге соғысқа дейінгі соңғы ..................... өндірілген өнімнен артық өнім тапсырды. Сөйтіп ...............  1941 – 1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысында КСРО-ның аса ірі ..................................... айналды.Соғыстың соңғы жылдарында Қазақстан Республикасы ......................................... зардап шеккен ............... мен ..................... қамқорлыққа алды. Еңбек тәртібі ....................., жұмыс күні....................., мамандардың .................... шектелді, ...... сағаттық .....күндік жұмыс ................... енгізіліп, ................................ жойылды.

Тарихи диктант

2-топ

Балқаш .................... кешенінің қуаты Владимир облысындағы ....................................түсті прокат зауытының .................................. меңгеріп, оны іске қосқаннан соң елеулі түрде.............. Майданға жақын .......................................... амалсыз ............................... көптеген қиындықтар әкелді. Соғыс басталған кезде олардан ................................. құрылды. Қазақстан соғыс жылдары .....................   ........................... дайындаудың орталығы болды. Қазақстанның....................., МТС-тері мен .................. майдан қажетіне ................ трактор, ................ жылқы жіберді.