Презентация на тему "Ым-ишара тілі"

• 1 слайд

  Ым-ишара тілі
  
  
  
  Логопед: Молдабекова Алуаш
  
  

• 2 слайд

  «Ым-ишара» термині – бұл абстракция болып есептеледі. Ым-ишара тілі «мүлде» жоқ. 70-80 жылдары шет елдерде жүргізілген зерттеулердің дәлелдеуі бойынша, саңыраулар бір-бірімен қарым-қатынасқа түскен кезде 2 әртүрлі тілдік жүйелерді қолданады: көшірме және ұлттық ым-ишара тілдерінің құралдары.
  

• 3 слайд

  Көшірме ым-ишара тілі – бұл сөйлеушінің ауызша сөйлеу тілімен ым-ишара қоса жүретін қарым-қатынас жүйесі. Саңырау әңгімелесушілердің сөздері көбіне дауыссыз шығарылады. Көшірме ым-ишара тіліндегі ым-ишаралар сөздердің эквиваленті ретінде қолданылады, ал олардың орналасу тәртібі қарапайым сөйлемдердегі сөздердің орындарына сәйкес келеді.
  

• 4 слайд

  Бір уақытта орыс тіліндегі сөйлемдерді айтып шығару мен көшірме ым-ишара тілін орындау мүмкін болу үшін, әр сөздің ым-ишара эквиваленті болуы керек. Қалайша көшірме ым-ишара тілі орыс сөздерінің мағынасын жеткізуді қамтамасыз етеді?
  

• 5 слайд

  Көшірме ым-ишара тілінің лексикасында ым-ишараның 2 негізгі кластарын анықтап бөледі. Оның біріншісі – орыс ым-ишара тілімен тығыз байланысты ым-ишаралар (МЕКТЕП, КІТАП); бұл ым-ишаралар орыс ым-ишара тілінде және көшірме ым-ишара тілінде де қолданылады. Екінші класс – тек көшірме ым-ишара тіліне тиісті ым-ишаралар; орыс ым-ишара тілінде мұндай ым-ишаралар жоқ. Екінші кластың лексикалық бірлігінің құрамы 3 бөлімнен тұрады.: 1) өзіндік ым-ишаралар; 2) дактильді әліппенің (дактильді сөздер) көмегімен айтылатын орыс тілінің сөздері; 3) айтылатын ым-ишаралар: ым-ишара және бірнеше дактилеммадан құралатын лексемалар. Бірінші класс ым-ишарасының мысалдары: Үй, Әйел, Мектеп т.б. Екінші кластың 1 бөлімінің мысалдары: Дискриминация, Интеграл.
  

• 6 слайд

  1класс
  

• 7 слайд

  Көшірме ым-ишараның 2 класы
  өзіндік ым-ишаралар
  дактильді әліппенің (дактильді сөздер) көмегімен айтылатын орыс тілінің сөздері
  ым-ишара және бірнеше дактилеммадан құралатын лексемалар
  

• 8 слайд

  Сурдопедагогтарды бұрыннан ым-ишара тілі қызықтырған. Бірақ ұзақ уақыт бойы бұл қарым-қатынас жүйесі примитивті болып саналған. Мысалы, француз сурдопедагогтарының бірі Пелисьер (M. Pelissier) 1856 жылы ым-ишара тілі «грамматикалық заңдылықтардан айырылған» деп жазған болатын.
  

• 9 слайд

  Өткен ғасырдың өзінде де саңыраулардың ым-ишаралық қарым-қатынастары жөнінде керемет сөздер айтылған. Орыс ым-ишара тілін оқытудағы бірінші пионерлердің бірі атақты сурдопедагог В.И.Флери болды.
  

• 10 слайд

  Көптеген мамандардың, мысалы, неміс психологі В.Вундт, орыс зерттеушілері Р.М.Боскис, Н.Г.Морозова және т.б. ұзақ бақылаулары мен кейбір бағалы ізденістеріне қарамастан, оларға ым-ишара тілінің лингвистикалық анықтамасын құру қиындыққа соқты. Бұл, әдетте, сипаттық лингвистиканың дәстүрлі әдістерінің әлсіз болғанымен түсіндіріледі, ым-ишара тілі мұндай әдістер көмегімен талдауға келмеді.
  

• 11 слайд

  Дәстүрлі лингвистика мынадай түсініктер мен ұғымдарға: «сөз таптары», «сөйлем мүшесі», «зат есім», «етістік» және т.б. сүйенеді. Бірақ, егер орыс ым-ишара тілінде «сөз таптары» және «сөйлем мүшелері» жоқ болса, онда ым-ишара тілі грамматикалық заңдылықтардан айырылады деген қорытындыға келеміз.
  

• 12 слайд

  Көріп отырғандай, лингвистика әлі орыс ым-ишара тілін талдай алмады. Тек жаңа бағыттың – құрылыстық лингвистиканың дамуымен саңыраулардың ым-ишара тілін ғылыми түрде үйренуді қою мен шешу мүмкін болды.
  

• 13 слайд

  Мәселенің жаңа замандық трактовкасын алғаш 60-жылдары америкалық оқымысты Стоку ұсынған болатын. Зерттеулер көрсеткендей, орыс ым-ишара тілі – көпдеңгейлі лингвистикалық жүйе және ым-ишара – негізі мәнді (семантикалық) бірлік – күрделі құрылымы бар
  

• 14 слайд

  САНДАР
  1 – 5 – Кәдімгідей көрсетеміз.
  10 – Екі қолдың жұмылған саусақтары қосылып, ажырағанда саусақ ашылады.
  11 – 14 - Саусақтар санға сәйкес тез ынтап отырады.
  15 - Екі қолдың жұмылған саусақтары қосылып, екінші қол ажырағанда саусақтар ашылады.
  16 – 19 - саусақты санға сәйкес алға солға.
  20 – 2 - саусақты төмен екі рет сілкейміз.
  

• 15 слайд

• 16 слайд

• 17 слайд

  6 – 9 - Алақанды санға сәйкес соғамыз.
  21 – 29 - Екі саусақты сермеп, 1 – 9 сандарын көрсету.
  30 – 3 - Саусақты төмен үш рет сілкейміз.
  31 – 39 - Үш саусақты сермеп, 1 – 9 сандарды көрсетеміз.
  40 - Төрт саусақты төмен екі рет сермейміз.
  41 – 49 - Төрт саусақты сермеп, 1 – 9 сандарды көрсетеміз.
  50 - ес саусақты төмен екі рет сермейміз.
  51 – 59 - Бес саусақты сермеп, 1 – 9 сандарды көрсетеміз.
  
  

• 18 слайд

• 19 слайд

  60 - Алақанды бас бармақпен екі рет тырнаймыз.
  61 – 69 - Алақанды тырнап, 1 – 9 сандарын көреміз.
  70 – Алақанды екі саусақпен екі рет тырнаймыз.
  71 – 79 – Екі саусақпен тырнап, 1 – 9 сандарын көрсетеміз.
  80 – Алақанды үш саусақпен екі рет тырнаймыз.
  81 – 89 – Алақанды үш саусақпен тырнап, 1 – 9 сандармен көрсетеміз.
  90 – Алақанды төрт саусақпен екі рет тырнаймыз.
  91 – 99 – Алақанды төрт саусақпен тырнап, 1 – 9 сандарын көрсетеміз.
  100 - « Х » әрпін бері қаратып, астыға және үстіге таратамыз.
  200 – Екі саусақты 100 сияқты.
  

• 20 слайд

• 21 слайд

  300 – 400 – 500 - Тура 100 сияқты.
  600 - Алақанды бас бармақтың тырнағымен екі рет тырнау.
  700 – 800 – 900 - Тура 600 сияқты.
  1000 - Сұқ саусақпен алдыға сұғу.
  2000 – 3000 – 4000 – 5000 – Бір бір саусақтан көбейтіп 1000 сияқты.
  6000 - 6 Т әріпі.
  7000 – 8000 – 9000 – Тура 6000 сияқты
  

• 22 слайд

• 23 слайд

  1 млн. - М әріпін жатқызып оңға қарай бағыттау.
  2 млн...- Сәйкес санды қойып,1 млн.- ды көрсету.
  1 млрд - 1млн. және Д әріпі, М айналдыру
  0 саны - 0 әріпі сияқты.
  1 - ші - Бас бармақты немесе сұқ саусақты өз өзіне айналдыру.
  

• 24 слайд

  Қолданылған әдебиет:
  
  Басова А.Г., Геранкина А.Г. Исторические данные об отношении сурдопедагогов к дактильной и жестовой форме речи в обучении глухих // Вопросы сурдопедагогики. — М., 1970.
  Дактилология и мимика: В 5 ч.— Л., 1975—1979.
  Гейлъман И.Ф. Изучаем жестуно: В 2 ч. — Л., 1980. — Ч. 1;Ч. П. — Л., 1982.
  Гейльман И.Ф. Дактилология. — Л., 1981.
  Геранкина А.Г. Практикум по дактильной речи. — М., 1972.
  Димскис Л.С. Изучаем жестовый язык. Пособие для студентов дефектологических факультетов. — Минск: НМЦентр,1998.
  Зайцева ГЛ. Дактилология. Жестовая речь. — М.: Просвещение, 1991.
  Зайцева ГЛ. Использование жестовой речи на уроках литературы в вечерних школах глухих и слабослышащих. — Л., 1981.