Урок по истории Казахстана на тему "ХІХ ғ.50-жылдары ортасындағы шаруалардың азаттық күресі" (8 класс)

• 1 слайд

  Сабақтың тақырыбы
  
  ХІХ ғасырдың 50-жылдарындағы қазақ шаруаларының азаттық күресі
  “Өз тарихын білмеген халық, өзін де сыйламайды” (Н.Ә.Назарбаев)
  

• 2 слайд

  Жанқожа батыр мен Есет батырлар бастаған шаруалар көтерілістерінің, 1858 жылғы қазақ шаруалары көтерілісінің басталуы себептері, барысы мен жеңілу себептері туралы мәлімет бере отырып, тарихи маңызымен таныстыру.
  Мақсаты:
  М і н д е т т е р і:
  1
  Көтерілістің  тарихи маңызын, бұл тарихи
  оқиғаның бүгінгі жастарға үлгі екенін түсіндіру;
  2. Оқушылардың  тарихи  оқиғаларды  өз бетінше
  салыстыра білуіне бағыт  беру, ойын  еркін жеткізу
  дағдыларын дамыту
  2
  Күтілетін нәтиже:
  Көтерілістің себебін анықтай алады,
  тарихи маңызын түсінеді, тарихи
  оқиғаларды саралап, салыстыра алады
  
  2. Өзіндік ой пікірлерін
  сенімді, жүйелі түрде
  жеткізе алу дағдалары қалыптасады;
  
  3. Тұлғалардың ерліктерін үлгі-өнеге ете отырып елін
  сүйетін, өз елінің тарихын құрметтейтін 
  азамат тәрбиелеу. 
  
  2. Әр түрлі деңгейдегі
  тапсырмаларды орындай алады.
  
  3
  

• 3 слайд

  
  Сабақтың түрі: аралас
  
  Сабақтың әдісі: интерактивті
  Сабақтың көрнекілігі: ҚР картасы, портреттер, слайд арқылы сызба
  
  Стратегиялық әдіс-тәсілдер: үлестірмелі тапсырмалар беру, сұрақтарға жауап-алу, Венн диаграммасын жасату, кесте толтырту
  
  
  Пәнаралық байланыс: география
  
  

• 4 слайд

  Сабақтың барысы:
  І.Ұйымдастыру кезеңі
  ІІ.Үй тапсырмасын тексеру
  а) Тест сұрақтары.
  б) Венн диаграммасы.
  ІІІ. Сабақтың кезеңдері:
  1. Постер құру (әр топқа жеке сұрақтар беріледі).
  2. “Жылдар сөйлейді” (сұрақтарға жауап).
  3. “Тапқыр болсаң, тауып көр” (әр түрлі тапсырмалар).
  4. Ой тұжырымдау.
  6. “Сиқырлы торша”.
  ІҮ.Білімді бекіту.
  Ү. Үйге тапсырма.
  ҮІ.Бағалау.
  

• 5 слайд

  
  
  
  
  II.Үй тапсырмасын сұрау
  

• 6 слайд

  1. Бөкей Ордасында болған көтерілістің мақсаты айқын көрінеді:
  А) Махамбеттің өлеңдерінде В) Исатайдың старшындар съезінде сөйлеген сөзінде
  С) Көтерілісшілердің патшаға жазған үндеуінде
  2. 1837 жылы хан сарайын қоршауға алғандағы көтерілісшілердің саны
  А) 10 мың В) 5 мың С) 2 мың
  3. Исатай қаза тапқан шайқас:
  А) Тастөбе В) Ақбұлақ С) Теректіқұм
  4. Исатайдың подполковник Геке мен Жәңгірдің біріккен әскерімен шайқасы болды
  А) 1836 ж. Қазанда В) 1837 ж. Қазанда С) 1837 ж. қарашада
  5. Исатай көтерілісін тездетіп басуға әсер еткен жағдай
  А) Кенесары қозғалысының Кіші жүзді шарпуы В) Көтерілісшілер санының көбеюі
  С) Тастөбе түбіндегі көтерілісшілердің жеңілісі
  6. Патша үкіметінің Исатайды ұстап берушіге белгіленген сыйдың мөлшері
  А) 2000 сом В) 1000 сом С) 500 сом
  7. 1837 жылы қазанның 15 де Исатай мен Махамбет бастаған қол Теректіқұмда кімнің ауылын ойрандады
  А) Баймағамбет сұлтанның В) Жәңгір ханның С) Балқы бидің
  8. Патшаны қолдаушылардың ұйымдастыруымен Н.Өтемісұлы өлтірілді
  А) 1838 жылы В) 1842 жылы С) 1846 жылы
  9. Исатай көтерілісін басты
  А) Колпаковский Б) Сперанский В) Геке
  10. Ақбұлақ шайқасы қай жылы болды?
  А) А)1838ж. 12 шілде ә) 1837ж. 15 қараша    б)1837ж. тамыз
  11. Исатай мен Махамбеттің руын ата
  а) байбақты б) беріш в) адай
  12. Тастөбедегі шайқас болды
  А)1837ж.қыркүйек   ә) 1837ж. 15 қараша    б)1837ж.шілде
  Тест.
  

• 7 слайд

  
  2. Ой толғаныс. Венн диаграммасы.
  
   
  Қоқандықтардың
  езгісінен қазақтарды
  азат ету
   
  Феодалдықтоптардың
  Кенесарыны
  қолдамауы
   
  Көтеріліс
  10 жылға созылды
   
  
  Ішкі Орда, Кіші жүзді
  қамтыды.
   
  Хан озбырлығына шек
  қою;шаруалар
  жағдайын біршама
  жақсарту;
  Жер мәселесінде патша
  үкіметінің отаршыл
  саясатын өзгерту.
   
  Көтеріліс
  2 жылға созылды.
  
   
  
  
  
  Отаршылдық
  езгіге
  қарсы
  бағытталды
  К.Қасымұлының
  көтерілісі
  И.Тайманұлы мен М.Өтемісұлының көтерілісі
  

• 8 слайд

  ІІІ. Жаңа сабақ жоспары:
  
  1. Постер құру (әр топқа жеке сұрақтар беріледі) – 5 мин.
  2. “Тарихи даталар” (сұрақтарға жауап) – 2 мин.
  3. “Тапқыр болсаң, тауып көр” (әр түрлі тапсырмалар).
  4. Ой толғау.
  5. “Сиқырлы торша”.
  

• 9 слайд

  
  
  1836-1838 жылдардағы көтерілістің басшылары
  
  
  
  
  Исатай Тайманұлы
  (1791-1838)
  Махамбет Өтемісұлы
  (1804-1846)
  

• 10 слайд

  «Барлық үш жүзге ортақ батыр әрі би, қазақтардың бостандығы жолындағы атақты күрескер Жанқожа батыр орыстарды да, хиуалықтарды да, қоқандықтарды да мойындамады».
  
  М. Тынышбаев
  Ағылшын зерттеушісі Бульжер Демитриус Чарлз Есет батырдың өз руластарын патша үкіметіне қарсы күреске жігерлендіре шақырғаны туралы жазды:
  
  «Рас, олардың аттары мен қаруы бар. Aт пен қару бізде жоқ деп кім айта алады? Біздің мұхит
  түбіндегі құмның қиыршығы сияқты көп екеніміз өтірік пе? Өздерің мойын бұрып қараңдаршы:
  шығыс пен батыста, Солтүстік пен оңтүстікте де қаптаған қалың қазақтардыды көретіндерің
  анық. Сөйте тұра неге біз aт төбеліндей өзге жатжерліктерге бағынуға тиістіміз?!»
  (1807-1888)
  (1780—1860)
  

• 11 слайд

  Жанқожа батыр мен Есет батырдың
  ескерткіштері
  Жанқожа батырдың кесенесі
  Есет батырдың кесенесі
  

• 12 слайд

  
  
  
  
  
  
  
  Жанқожа батыр
  (1780—1860)
  Есет батыр
  (1807-1888)
  
  Картамен жұмыс. Көтерілістің қамтыған аумақтарын картадан көрсету
  

• 13 слайд

  1 тапсырма
  1-топқа. Жанқожа батыр бастаған көтеріліс
  2- топқа. Есет батыр бастаған көтеріліс
  3-топқа. 1858 жылғы қазақ шаруаларының көтерілісі
  

• 14 слайд

• 15 слайд

• 16 слайд

  1858 жылғы қазақ шаруаларының көтерілісі
  

• 17 слайд

  ІІ тапсырма “Жылдар сөйлейді”.
  1843 ж.- Жанқожа батыр Хиуа бекінісін құлатты
  1845 ж. – Жанқожаның қолы 2000-дай хиуалықтарды жеңеді
  1856 -1857 жж. – Жанқожа батырдың патша үкіметіне қарсы көтерілісі басталуы.
  1848 ж. – Хиуа занымен бірге Арал теңізінің солт.-батысындағы қазақтарды топтастырып,орыс отрядтарына соққы беру және Орал бекінісін талқандау
  1855ж. 8 шілде – Есет батырдың тобы А.Жантөринді сыбайластарымен бірге өлтіруі.
  1858 ж. қыркүйек - жазалаушылар қыспағымен Есет батыр көтерілісті тоқтатты.
  1858 наурыз – қазақ шаруаларының кқтерілісінің басталуы
  

• 18 слайд

  ІІІ тапсырма “Тапқыр болсаң, тауып көр”.
  
  1-топ. Әңгімелесу. Ізден, пікір білдір, ой қорыт: 1858 жылғы шаруалар көтерілісін 1836-1838 жылдардағы көтеріліспен салыстыр.
  2-топ. Құжаттармен танысып, талдау.
  3-топ. Жанқожа батыр мен Есет батырлар туралы ой толғау.
  

• 19 слайд

  Жанқожа батыр мен Есет батыр бастаған көтерілістердің тарихи маңызы зор болды.
  
  Ол көтерілістер Орта Азия хандықтары мен Ресей империясының отаршылдық езгісіне қарсы бағытталды.
  Халық көтерілістері қазақ халқының бойында бостандықты аңсаған рухтың өшпегенін, тәуелсіздік пен азаттыққа деген ұмтылысының зор екенін көрсетіп берді.
  Қазақ батырлары, өз бастарын қатерге тіге отырып, XIX ғасырдың 60-жылдарындағы әкімшілік реформа басталар қарсаңында отаршыларға қарсы күрес әрекеттерін жүзеге асырды.
  Бұл көтерілістер патша үкіметінің Орта Азия мемлекеттерінің аумағын жаулап алу үрдісін біраз уақытқа тоқтатты.
  
  

• 20 слайд

  Қазақ халқының ХVIII-XIX ғасырлардағы ұлт-азаттық көтерілістері
  Қорытындылау
  

• 21 слайд

• 22 слайд

  “Сиқырлы торша”
  

• 23 слайд

  
  
  1. Көтерілістердің сипаты?
  
  а) Басқыншылық
  ә) Ұлт-азаттық
  

• 24 слайд

  2. Кенесары Қасымұлы бастаған көтерілістің мақсаты не еді?
  
  а) Патша үкіметінің отарлауын тоқтатып, мемлекеттілікті сақтап қалу
  ә) Ресейге бірігу
  

• 25 слайд

  3. Бөкей ордасындағы көтеріліс нені байқатты?
  
  А) Патшаның отаршылдық саясаты нәтижесінде хандық басқарудың күйреуін
  Ә) Хандық биліктің нығаюын
  
  
  
  

• 26 слайд

  4. Көтерілістердің тарихи маңызы?
  
  А) Бұдан кейін Қазақстан аумағында көтерілістер болған жоқ.
  Ә) Бұл көтерілістермен рухтанған жаңа ұрпақ тәуелсіздік үшін күресті жаңа сатылар мен биіктерге көтеруге дайын болуға бейімдеді.
  

• 27 слайд

  Жаңа сабақты
  бекіту
  

• 28 слайд

  Қанша адам Жанқожаның
  Сарбазына айналды?
  
  3000
  1807-1888 жж.
  
  Есет батырдың
  Өмір сүрген жылдары
  Сарысу өзеніне қарай,
  Перовск фортына
  қанша шаңырақ көшті?
  12 мың, 4700
  1780-1860 жж
  
  Жанқожа Нұрмұхаметұлының
  өмір сүрген жылдары
  
  ХІХ ғ.50-ж.қазақ шаруалары
  Көтер-ң себептері не болды?
  Ресейдің Сырдарияның оңт.
  ж/е Оңт.Қаз-нды отарлауды
  кеңейтуі., Хиуа хандарының
  өктемдігі
  
  
  
  Мырза Ахмет бектің
  қосымша салығы кімдерден
  Жиналуы тиіс болды?
  Қыздар мен тұрмыс
  құрмаған әйелдерден
  
  Жылғы көтерілістің
  Жеңілу себебі?
  Көтерілістің ұйымдасуының әлсіздігі,
  стихиялық сипаты, жеке ақсүйек
  феодалдардың бір бөлігінің солқылдақтығы
  
  
  Жанқожа және
  Есет батырлардың
  руы кім?
  
  шекті
  
  1857 ж. Жанқожа
  Батыр туының астында
  Қанша адам болды ?
  
  5000
  
  
  15 жасынан бастап
  батырлығымен көзге
  түскен кім?
  
  Жанқожа батыр
  
  Шекті руының биі кім еді?
  
  Есет батыр
  
  
  Орынбар губерниясының
  әкімшілігі Есет батырды
  Ұстауды кімге тапсырды?
  
  А.Жантөринге
  
  

• 29 слайд

  Үйге тапсырма:
  1 ) & 15 оқу.
  2) Эссе жазу
  
  

Ақмола облысы

Целиноград ауданы

Қоянды орта мектебі

	Ашық сабақ

 

Тақырыбы:ХІХ ғасырдың 50-жылдарындағы қазақ шаруаларының азаттық күресі.

Жүргізген: тарих пәні мұғалімі

Ж.Хадет

2014 ж.

Сабақтың тақырыбы:ХІХ ғасырдың 50-жылдарындағы қазақ шаруаларының азаттық күресі.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Жанқожа батыр мен Есет батырлар бастаған шаруалар көтерілістерінің, 1858 жылғы қазақ шаруалары көтерілісінің басталуы себептері, барысы мен жеңілу себептері туралымәлімет бее отырып, тарихи маңызымен таныстыру.

Міндеттері : 1) Көтерілістің  тарихи маңызын, бұл тарихи

оқиғаның бүгінгі жастарға үлгі екенін түсіндіру;

2) Оқушылардың  тарихи  оқиғаларды  өз бетінше  салыстыра білуіне бағыт  беру, ойын  еркін жеткізу дағдыларын дамыту;

3) . Тұлғалардың ерліктерін үлгі-өнеге ете отырып елін  сүйетін, өз елінің тарихын құрметтейтін азамат тәрбиелеу. 

Күтілетін нәтиже: 1) Көтерілістің себебін анықтай алады, тарихи маңызын түсінеді, тарихи оқиғаларды саралап, салыстыра алады; 2) . Өзіндік ой пікірлерін сенімді,  жүйелі түрде жеткізе алу дағдалары қалыптасады; 3) Әр түрлі деңгейдегі тапсырмаларды орындай алады.

Сабақтың түрі: аралас

Сабақтың әдісі: интерактивті

Стратегиялық әдіс-тәсілдер: үлестірмелі тапсырмалар беру, сұрақтарға жауап-алу, Венн диаграммасын жасату, кесте толтырту

Сабақтың көрнекілігі:ҚР картасы, портреттер, слайд арқылы сызба

Пәнаралық байланыс: География

Сабақтың барысы:

І.Ұйымдастыру кезеңі

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру

а) Тест сұрақтары.

б) Венн диаграммасы.

ІІІ. Сабақтың кезеңдері:

1. Постер құру (әр топқа жеке сұрақтар беріледі).

2. “Жылдар сөйлейді”  (сұрақтарға жауап).

3. “Тапқыр болсаң, тауып көр” (әр түрлі тапсырмалар).

4. Ой тұжырымдау.

6. “Сиқырлы торша”.

ІҮ.Білімді бекіту.

Ү. Үйге тапсырма.

1)      ҮІ.Бағалау.

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.

1)      Тест.

1. Бөкей Ордасында болған көтерілістің мақсаты айқын көрінеді:

А) Махамбеттің өлеңдерінде В) Исатайдың старшындар съезінде сөйлеген сөзінде

С) Көтерілісшілердің патшаға жазған үндеуінде

2. 1837 жылы хан сарайын қоршауға алғандағы көтерілісшілердің саны

А) 10 мың         В) 5 мың              С) 2 мың

3. Исатай қаза тапқан шайқас:

А) Тастөбе        В) Ақбұлақ              С) Теректіқұм

4. Исатайдың подполковник Геке мен Жәңгірдің біріккен әскерімен шайқасы болды

А) 1836 ж. Қазанда          В) 1837 ж. Қазанда                  С) 1837 ж. қарашада

5. Исатай көтерілісін тездетіп басуға әсер еткен жағдай

А) Кенесары қозғалысының Кіші жүзді шарпуы         В) Көтерілісшілер санының көбеюі

С) Тастөбе түбіндегі көтерілісшілердің жеңілісі

6. Патша үкіметінің Исатайды ұстап берушіге белгіленген сыйдың мөлшері

А) 2000 сом      В) 1000 сом                С) 500 сом

7. 1837 жылы қазанның 15 де Исатай мен Махамбет бастаған қол Теректіқұмда кімнің ауылын ойрандады

А) Баймағамбет сұлтанның   В) Жәңгір ханның               С) Балқы бидің

8. Патшаны қолдаушылардың ұйымдастыруымен Н.Өтемісұлы өлтірілді

А) 1838 жылы                В) 1842 жылы                    С) 1846 жылы

9. Исатайкөтерілісінбасты
А) Колпаковский Б) Сперанский В) Геке

10. Ақбұлақ шайқасы қай жылы болды?

А) А)1838ж. 12 шілде    ә) 1837ж. 15   қараша    б)1837ж. тамыз

11. Исатай мен Махамбеттіңруыната
а) байбақты б) беріш в) адай

12. Тастөбедегішайқасболды

А)1837ж.қыркүйек   ә) 1837ж. 15  қараша    б)1837ж.шілде

2)      Ой толғаныс. Венн диаграммасы.

ІІІ. Жаңа сабақ жоспары:

1. Постер құру (әр топқа жеке сұрақтар беріледі) – 5 мин.

2. “Жылдар сөйлейді”  (сұрақтарға жауап) – 2 мин.

3. “Тапқыр болсаң, тауып көр” (әр түрлі тапсырмалар)

4. Венн диаграммасы.

5Топтастыру стратегиясы

6. Құжатпен жұмыc.

7. «Сиқырлы торша»

ІҮ. Бекіту

V. Үй тапсырмасы

VI. Бағалау

І тапсырма:

1-топ. Жанқожа Нұрмұхамедұлы бастаған көтеріліс.

2- топ. Есет батыр бастаған көтеріліс.

3-топ. 1858 жылғы қазақ шаруаларының көтерілісі

1 топ.

Көтерілістің мақсаты?	Хиуа хандығының шектен тыс озбырлықтары мен шұрайлы жерлерді тартып алуына, патша үкіметінің отарлауын кеңейтуіне   шек қою
Көтерілістің себебі?	Хиуа ханының ұлы Мұхаммед-РахымАллақұлдың Жаңадария мен Қуаңдария аудандарында көптеген қамалдар тұрғызуы
Көтеріліске қай рулар қатысты?	Кішкене шектілер, шөмекей, төртқара, қарасақал, т.б. рулар
Көтерілістің барысы?	1843 ж. халық қолдауымен Жанқожа батыр Хиуа бекінісін құлатты. 1845ж. Оның қолы жоқасы қаруланған екі мыңдай хиуалықты жеңді.
	1856ж.желтоқсанда Қазалы бекінісін қоршап алды. Жазалаушы әскер мен көтерілісшілер арасындағы шешуші шайқас 1857 жылғы 9 қаңтарда Арықбалық шатқалында өтті. Көтерілісшілер қосыны басып алынды, мал-мүлкі талан-таражға түсті. 20 мың бастан астам малы айдап әкетілді. Көтерілісшілердің бытыраңқы топтары Қуаңдарияға қарай шегініп кетті
Көтеріліс ошағы?	Жаңақала ауданы
Көтерілістің жеңілу себебі?	Перовск қамалынан зеңбіректерімен шыққан жазалаушыларға нашар қаруланған көтерілісшілердің төтеп бере алмауы

2 топ.

Көтерілістің мақсаты?	Хиуа хандығының қолдауына сүйене отырып, патшалық Ресейге қарсы күресу
Есет батырдың 1848 жылғы жоспары не еді?	Хиуа занымен бірге Арал теңізінің солт.-батысындағы қазақтарды топтастырып,орыс отрядтарына соққа беру және Орал бекінісін талқандау
Көтерілістің барысы?	1855 ж.8 шілдеде Есет тобы Жантөрин лагеріне шабуылдап, сұлтанды сыбайластарымен бірге қырып тастады
Көтерілісшілер қалай жазаланды?	1857ж.наурызда әскеридала сотының шешімімен тұтқынға түскендерден 3 адам атылды, 18-і жер аударылды.
Көтерілістің жеңілуі?	1) Жазалаушылардың қыспағы. 2) Есет батырдың Хиуамен әскери одақ құру жөнінде жасаған ұсынысы сәтсіз аяқталды.3) Ресейдің аса қуатты әскери машинасына қарсы бұдан әрі күрес жүргізудің қиындығын түсінді.      Есет батыр 1858 жылы өз еркімен Ресей империясының бейбіт келісім жасасу жөніндегі шартын қабылдады.

3 топ.

Көтерілістің себептері?	1)      Ташкент билеушісі Мырза Ахметтің қазақтар мен қырғыздардың жерін күшпен тартып алуы; 2)       қосымша салық енгізілуі
Көтерілістің қамтыған аумағы?	Әулие Ата маңыйы, Шымкенттен Мерке мен Пішпекке дейінгі аймақ
Негізгі қозғаушы күші	Қазақ және қырғыз шаруалары
Көтерілістің барысы	Тоқмақта, Әулиеатада, Шымкентте орналасқан қоқан бекіністерін қоршады. Пішпек пен Шымкент түбінде қоқандықтарды жеңді. Әулиеатаны қоршап алды, көмекке келген қол шегінуге мәжбүр болды. 1858 ж. көтерілісшілер Созақ, Мерке, Шолаққорған, қамалдарын алып, Жаңақорған мен Түркістанды қоршады. Көтерілісшілерге қарсы жаңадан әскер күштер жіберілуі қозғалысты әлсіретті.
Жеңілу себептері	Көтерілістің ұйымдасуының әлсіздігі, стихиялық сипаты, жеке ақсүйек феодалдардыі бңр бөлігінің солқылдақтығы.

ІІ тапсырма“Жылдар сөйлейді”. 1.     1843 ж.- Жанқожа батыр Хиуа бекінісін құлатты 2.     1845 ж.  – Жанқожаның қолы2000-дай хиуалықтардыжеңеді 3.     1856-1857 жж. – Жанқожа батырдың патша үкіметіне қарсы көтерілісі басталуы. 4.      1848 ж. – Хиуа занымен бірге Арал теңізінің солт.-батысындағы қазақтарды топтастырып,орыс отрядтарына соққы беру және Орал бекінісін талқандау 5.     1855ж. 8 шілде – Есет батырдың тобы А.Жантөринді сыбайластарымен бірге өлтіруі. 6.     1858 ж. қыркүйек  - жазалаушылар қыспағымен Есет батыр көтерілісті тоқтатты. 7.     1858 наурыз– қазақшаруаларыныңкқтерілісініңбасталуы

ІІІ тапсырма “Тапқыр болсаң, тауып көр”.

1-топ. Әңгімелесу. Ізден, пікір білдір, ой қорыт: 1858 жылғы шаруалар көтерілісін 1836-1838 жылдардағы көтеріліспен салыстыр.

2-топ. Құжаттармен танысып, талдау.

3-топ. Жанқожа батыр мен Есет батырлар туралы ой толғау.

Жанқожа батыр мен Есет батыр бастаған көтерілістердің тарихи маңызы зор болды.

q  Ол көтерілістер Орта Азия хандықтары мен Ресей империясының отаршылдық езгісіне қарсы бағытталды.

q   Халық көтерілістері қазақ халқының бойында бостандықты аңсаған рухтың өшпегенін, тәуелсіздік пен азаттыққа деген ұмтылысының зор екенін көрсетіп берді.

q   Қазақ батырлары, өз бастарын қатерге тіге отырып, XIX ғасырдың 60-жылдарындағы әкімшілік реформа басталар қарсаңында отаршыларға қарсы күрес әрекеттерін жүзеге асырды. Б

q  Бұл көтерілістер патша үкіметінің Орта Азия мемлекеттерінің аумағын жаулап алу үрдісін біраз уақытқа тоқтатты.

4. Ой тұжырымдау.

Қазақ халқының ХVIII-XIX ғасырлардағы ұлт-азаттық көтерілістері

Көтеріліс	Көтерілістіңқамтыған аумағы	Көтерілістің мақсаты	Көтерілістің  себептері	Көтерілістің басты қозғаушы күші	Көтерілістің сипаты
Қазақтардың 1773-1775 жылдардағы Е.Пугачев көтерілісіне қатысуы	Орта жүз бен Кіші жүз	Жерлерін қайтарып алу	Патша үкіметінің құнарлы жерлерді орыс помещиктеріне бөліп беріп, қазақтардың бекіністер орналасқан өңірге жақындауына тыйым салуы	Орта және кіші жүз қазақтары	Ұлт-азаттық
С.Датұлы бастаған Кіші жүз қазақтарының 1783-1797 жж.көтерілісі	Кіші жүз	патша үкіметінің қазақ жерлерін тартып алуын тоқтату, сұлтандардың, ханның және олардың айнала төңірегіндегілердің озбырлығына тыйым салу	1782 ж.патша үкіметінің қазақтардың Жайықтың оң жағалауындағы аймақтарға қыс мезгілінде жайылымдық жерлерді жалға алу арқылы ғана уақытша өтуіне рүқсат еткен жарлығы, казактар қазақтардың 4 мыңнан астам жылқысын күшпен тартып алуы.	Көтеріліске қарапайым көшпелі қазақтардың едәуір бөлігі, старшындар, билер және батырлар белсене қатысты
1837-1847 жж. К.Қасымұлы бастаған  көтеріліс	Үш жүз	Қазақ хандығын қалпына келтіру, патша үкіметінің отарлауын тоқтату	1. Патша үкіметі жерлерді жаппай тартып ала бастады 2.Хан биліінің жойылуы наразылық туғызды 3.Алым-салық түрлері көбейе түсті 4.Патша үкіметінің әскери отрядтары шабуыл жасап күн көрсетпеді	Қазақ шаруалары
1836-1838 жж. И.Тайманұлы мен М.Өтемісұлы бастаған көтеріліс	Әшкі орда мен Кіші жүз	хан озбырлығына шек қою; шаруалар жағдайын біршама жақсарту; жер мәселесінде патша үкіметінің отаршыл саясатын өзгерту.	).1818 ж.патша үкіметінің  қазақстардың Жайықтың ішкі бетіне өтуге тиым салған заңы; 2) 1834 жылғы жұт; 3) Билер кеңесін құрамын ханның өзі бекітуі	қазақ шаруалары
ХІХ ғ.50-жылдарындағы қазақ шаруаларының азаттық көтерілісі		Ресейдің Сырдарияның оңтүстігін және Оңтүстік қазақстанды орталауын кеңейтуіне, Хиуахандарының өктемдігіне шек қою.	Ресей әскерлерінің Қазақстанның Оңтустігі мен Оңтустік-шығыс аумақтары арқылы ілгері жылжи түсуі, Хиуа мен Қоқан хандықтары тарапынан үнемі шабуылдардың жасалып тұруы, олардың шектен тыс озбырлықтары мен шұрайлы жерлерді тартып алуы	Қазақ және қырғыз шаруалары

5. “Сиқырлы торша”

1.  К.Қасымұлы, И.Тайманұлы бастаған көтерілістердің негізгі қозғаушы күштері кімдер болды?

а) башқұрт, татар шаруалары

ә) қазақ шаруалары

2. Кенесары бастаған көтерілістің мақсаты не еді?

а)  Патша үкіметінің отарлауын тоқтатып, мемлекеттілікті сақтап қалу

ә)  Ресейге бірігу

3. Көтерілістер сипаты  жағынан қандай болды?

А) Басқыншылық

ә) Ұлт-азаттық

4. Қай хан  Қазақ хандығын қалпына келтіруді мақсат етіп, көтеріліс бастады?

А) Айшуақ хан

Ә) Кенесары хан

5. Бөкей ордасындағы көтеріліс нені байқатты?

А) Патшаның отаршылдық саясаты нәтижесінде хандық басқарудың күйреуін.

Ә) Хандық биліктің нығаюын.

6. Көтерілістердің тарихи маңызы?

А) Бұдан кейін Қазақстан аумағында көтерілістер болған жоқ.

Ә) Бұл көтерілістермен рухтанған жаңа ұрпақ тәуелсіздік үшін күресті жаңа сатылар мен биіктерге көтеруге дайын болуға бейімдеді.

6. Сабақты бекіту.

7. Бағалау

8. Үйге тапсырма. 1 ) & 15 оқу.