Разработка литературного вечера для 1-4 классов, посвященного 80 летию алтайского писателя А.Я.Ередеева

МБОУ «Чибиттиҥ орто ӱредӱлӱ школы»

А.Я.Ередеевтиҥ 80 jажына учурлалган  литературалык эҥир

«Солоҥы jӱректӱ ӱлгер чӱмдеечи»

Туружаачылар: 1-4 класстыҥ ӱренчиктери

Тургузаачы: Тойлонова Оксана Геннадьевна,

Чибит jурттыҥ, баштамы школыныҥ ӱредӱчизи

                                                                                              2017 j.

1-4 класстарда öткӱретен литературалык эҥир

Тема: «Солоҥы jӱректӱ ӱлгер чӱмдеечи»

Амаду: Балдарды А.Я.Ередеевтиҥ jайаандык чӱмдемелдериле jилбиркеерине ууламjылаары; кычырары ӱренчиктиҥ бойыныҥ таҥынаҥ öзӱмине jаан камаанын jетирип турганын оҥдоорына темиктирер.

Турулталар: -ӱренчиктерди  бичиичиниҥ jайаандык чӱмдемелдериле таныштырары;

                      -башка-башка jетирӱлерле иштеп , öскö кижиниҥ шӱӱлтезин тыҥдап ла угуп  билерине;                        

                     öмöликте иштееринде ле эки jандай эрмек-куучында jедимдӱ туружарына тазыктырары;

Тузаланатан эдимдер:  ИКТ-jепсел,презентация, видео ло аудиозаписьтер, jуруктар, бичиктердиҥ выставказы

Белетенетен  öй: бичиичинин чумдемелдеринин выставказын белетеери, викторина-сурактар, проект белетеери, улгерлер уренери.

Öдöтöн аайы:

(Аҥылу кӱӱ ойнойт, аудиозапись)

Уредӱчи кычырат:

Эзен деген сöзисле

Эҥ  jаркынду таҥ адат,

Эзен деген ӱнисле

Эрин чечектий jайылат.

Эзен-амыр кӱӱнисте

Эне jердиҥ кереези.

Эзен сураган колыста

Эт-jӱректиҥ jылузы.

                                                  (А.Ередеев)

1 вед.: Jакшылыкту кӱнле, кару балдар, ӱредӱчилер ле айылчылар! Бӱгӱн бис, ару ак санаалу,  Алтай  jериниҥ  ар-бӱткениле  тудуш  кöгӱстӱ  болгон, поэт, бичиичи, Александр Янганович Ередеевтиҥ, 80 jажына учурлалган

«Солоҥы jӱректӱ ӱлгер чӱмдеечи» деп  эҥирди, ачып jадыбыс.

2вед.: Кӱн jарытты! Кӱлӱмjи экелди!  Байрамды биске сыйлады!

(4 класстыҥ ӱренчиктери бичиичиниҥ биографиязыла таныштырат)

1 ӱренчик: А. Я. Ередеев тулаан айдыҥ 12 – чи кӱнинде,  Оҥдой аймакта,   Ийин jуртта,  Чичке – Кобы деп, турлуда чыккан.  Сӧӧги тодош. Эне – адазы малчылар. Олордыҥ билезинде тӧрт бала болгон. Эҥ jааны Болчок – Кара, Укпас деп эjелери, оноҥ Александр ла карындажы.

2 ӱренчик:  Национал школды божоткон  кийнинде, зооветтехникумда ӱренген. Баш зоотехник болуп иштеген. Jурт клубтыҥ башкараачызы болгон, оноҥ школдо ӱредӱчиниҥ ижин иштеп, jаан удабай Ийинниҥ школыныҥ башкараачызы болуп иштеген. 1962- 1967j. Москвада, М. Горькийдин адыла адалган Литературалык институтты ÿренип божоткон. А.Ередеевтин ÿлгерлери, балдарга чÿмделген куучындары ла кожоҥдоры албаты ортодо текши jарлу, олордын сÿр-кеберлери чокум, japaш, тили ээлгир, jымжак.

3ӱренчик:  Бичиичиниҥ  эҥ  ле  кару кычыраачылары – ол  кичинек балдар, баштамы класстардын ӱренчиктери.  Тындулар, ар-бÿткен керегинде, кичинек балдарга japaш, эптÿ чÿмдемелдер чÿмдеген. Балдардын сӱӱген  айучагы Чертишке, Тырмак деп ийдичек, Ӧскӱзек деп чымалы, ончо балдарга таныш. Олорло кожо болчомдор, кайкамчылу телекейле jорыктаган, кӧпти билип алган.

4ӱренчик: Александр Янгановичтиҥ  30 jылдыҥ туркунына  чыгарган  бичиктери сӱреен кӧп. Ол бичиктерди слер, мында, кажы ла класстыҥ белетеген кöрӱ-выставказынаҥ кöрöр аргаар бар.

5ӱренчик:Оныҥ кöп ӱлгерлерине, jарлу композитор, Александр Тозыяков, кӱӱ чӱмдеп, jараш кожоҥдор эдип саларда, jаан да ӱйеге, болчомдорго до, олор тыҥ jарайт.  

6ӱренчик: Jылдыстарды тизеле, jинjи эдип берейин

                    Сары айды тудала, сырга сулап берейин.

«Белек», «Кӧбӧлӧк», «Уулагым», «Jаскы кожоҥ», «Мӱркӱттиҥ биjези» , «Алтай чай» ла о.ö. кожоҥго салынган ӱлгерлери.

1 вед:  3 класстын уренчиктери, «Алтай чай »деп кожоҥды сыйлайт

(«Алтай чай» деп кожоҥ)

1 вед: Бу юбилейлык эҥирге учурлай, 1-4 класстардыҥ öмöликтерине белетензин деп, jакылталар берилген болгон. Оныҥ учун бисте бӱгӱн жюриниҥ кöрööчилери иштеп jат. Мынайып бистиҥ кöрӱлер башталып jат.

Ойын «Ийе-jок»

2вед.: А эмди, балдар,  «Ийе-jок» деп, ойын ойноп ийектер

1.     Александр Янганович Оҥдой аймактыҥ, Ийин jуртында чыккан ба?(ийе)

2.     Оныҥ билезинде 5 бала болгон бо?(jок, тöрт)

3.     Бичиичиниҥ сööги тööлöс бö? (jок, тодош)

4.     Ол балдарга учурлалган чӱмдемелдер бичиген бе? (ийе)

5.     Бичиичи jаҥыс ла ӱлгерлер чӱмдеген бе?(jок)

1 вед: Теҥериде jылдыс jарып чыккан болзо, ол кемге де керек пе? Чын, керек! Кажы ла кӱн, jылдыс jарытканы, ол jакшы . Бисте де андый jылдыстар бар. Эмди биске, биjелик öмöликтиҥ jылдыстары, «Белек » деп ӱлгерге чӱмделген кожоҥго , биjе кöргӱзип берер.

(биjе)

2вед.: Кажы ла класска, Александр Янгановичтиҥ бичиктериле, jилбилӱ, аҥылу кöрӱ-выставка белетезин деп, jакылта болгон. Класстыҥ öмöликтерине сöс берилет.

                              (бичиктердиҥ кöрӱзи öдöт)

   1 вед:  Улгеримле сени, кычыраачы,

               Уредер деп сананбагам.

               Jӱрек тӱбинде jалт эдеечи

               Jаркынды тударга амадагам.

                                                       (А.Ередеев)

«Солоҥы jӱректӱ ӱлгер чӱмдеечи»  деп, кычыраачылардыҥ  кöрӱзи  jарлалат (кажы ла класстаҥ бир-эки ӱренчик, jараган ӱлгерин  чокум, jарт, jарааш эдип эске куучындаары )

2вед: Öйдиҥ эжигин ачкамда,

          Öткӱре кöкӱп jӱредим.

           Бозогозын алтаарда,

           Болбогондо бӱдедим .

                              («Ару кӱӱним чилеп…» А. Ередеев)

«Проекттерди корулаары»  jарлалат.  Бичиичиниҥ кандый бир чӱмдемелине, кажы ла класс, кичинек проект тургузып, белетеер керек болгон (öмöлик иш)

                              (проекттер корулаары)

1 вед.: Калганчы jакылта, балдарга учурлалган куучындары аайынча «Сурактар (Викторина)»

1 класс-Чертишке

2 класс-Аргымак

3 класс-Ачыныш

4 класс-Аш керегинде сöс

1 вед.: Кöрӱлер учына jетти. Сöсти жюриниҥ кöрööчилерине бередис.

2 вед.: Александр Янганович эзен-амыр jӱрген болзо, быjыл, бойыныҥ кычыраачыларыла кожо, 80 jажын темдектеер эди. Jе, «салым-сакытпас, конок-кондырбас» дегендий,  сӱӱген бичиичибис , 2009 jылда бистеҥ ырап барды.  Оныҥ чӱмдеп салган ӱлгерлери, куучындары, чактаҥ-чакка тирӱ болор, кычыраачыларды ла болчомдорды сӱӱндирип  jӱрер.

«Алтайым барда, мен де бар,

Кеендикке jолыс ӧдӱмдӱ.

Албатым барда, мен де бар,

Келетен ӱйебис ӧзӱмдӱ».

(А.Ередеев)

Jакшы болзын!

Байрамныҥ ончо туружаачыларыла кожо,

  А.Ередеевтиҥ «Эзен деген сöзисле»деген ӱлгерине чӱмделген кожоҥды кожоҥдоор.

1.Эзен деген сöзисле

Эҥ  jаркынду таҥ адат,

Эзен деген ӱнисле

Эрин чечектий jайылат.

Припев: Эзен,эзен, эзен бе,

Эзен-амыр jӱриҥ бе?

Jакшы, jакшы, jакшы ба,

Jакшы-амыр jӱриҥ бе?

2.Эзен-амыр кӱӱнисте

Эне jердиҥ кереези.

Эзен сураган колыста

Эт-jӱректиҥ jылузы.

Припев:

Тузаланган литература:

1.     2,3,4 класстардын «Литературалык кычырыш» бичиги;

2.      А.Ередеев «Сургулjын», Г-А.-2009;

3.      «Алтайдыҥ Чолмоны» газет, 13.03.2000 j.

4.       Интернет ресурстар